Skip to content

Πνευματική πρακτική, προετοιμασία για βάπτισμα

Επιστολή αριθ. 039
Παραλήπτες: π. Αλέξιος (Κρεγκ) Γιουνγκ, Μάτουσκα Σούζαν

21 Απριλίου / 4 Μαΐου 1970

Δευτέρα της Εβδομάδας του Θωμά

Αγαπητοί εν Χριστώ, Κατηχούμενοι Κρεγκ και Σούζαν,

Χριστός Ανέστη! Χαιρόμαστε που ακούσαμε για το χαρούμενο Πάσχα σας καθώς και που λάβαμε μια τόσο ειλικρινή και ανοιχτή επιστολή από εσάς. Για να σας καθησυχάσω αμέσως, εγώ (και ο Γκλέμπ επίσης) δεν βλέπω κανένα μεγάλο εμπόδιο στον δρόμο σας προς την Ορθοδοξία από όσα γράψατε. Συχνά ο διάβολος χρησιμοποιεί τα πιο ασήμαντα κόλπα—παρεξηγήσεις, κ.λπ.—για να αδυνατίσει την αποφασιστικότητά μας, ειδικά σε μια τόσο θεάρεστη ενέργεια όπως αυτή που πρόκειται να αναλάβετε. Μια σύντομη εξήγηση είναι γενικά αρκετή για να διευκρινίσει το θέμα και να διαλύσει την παρεξήγηση. Παρατηρώ επίσης ότι, όπως και άλλοι νέοι πιστοί και αυτοί που πλησιάζουν την Ορθοδοξία, έχετε βιώσει κάποιες ιδιαίτερα εντυπωσιακές πνευματικές αισθήσεις. Αλλά και αυτές—αν και χωρίς αμφιβολία σας δίνονται από τη χάρη του Θεού—θα πρέπει να είστε κάπως προσεκτικοί. Πρέπει να θεωρούνται μάλλον σαν μέλι που απλώνεται γύρω από την άκρη ενός ποτηριού με το οποίο ο Θεός σας προσελκύει στο δυνατό ποτό της Αγίας Ορθοδοξίας· αλλά δεν έχουν καμία ιδιαίτερη σημασία από μόνες τους, δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αναζητούνται ή να ζητούνται, και αργότερα, όταν περάσετε από το γάλα των πρώτων “βρεφικών ημερών” στην Ορθοδοξία στο κρέας μιας πιο στέρεας βάσης και εμπειρίας στην Εκκλησία, θα διαπιστώσετε ότι η Ορθόδοξη πνευματική ζωή τρέφεται με άλλους και βαθύτερους τρόπους.

Θα προσπαθήσω να σας δώσω όποια συμβουλή μπορώ. Θα διαπιστώσετε ότι σε πολλές πρακτικές ερωτήσεις που σχετίζονται με την ηγεσία μιας Ορθόδοξης χριστιανικής ζωής, μπορεί να δοθούν διάφορες απαντήσεις ανάλογα με το άτομο και τις περιστάσεις. Εδώ επίσης μπορεί να διαπιστώσετε ότι ορισμένα πράγματα που μπορεί να επιτρέπετε τώρα, αργότερα θα τα βρείτε απαράδεκτα όταν έχετε μια πιο ώριμη εμπειρία στην Ορθοδοξία. Η Ορθοδοξία είναι πολύ αυστηρή όσον αφορά τη διδασκαλία και την θρησκευτική πρακτική· περισσότερο από αυτό, αν κάποιος εισέλθει σε αυτήν βαθιά, θα διαπιστώσει ότι σταδιακά μεταμορφώνει ολόκληρη τη ζωή του, ώστε να έχει έναν Ορθόδοξο τρόπο προσέγγισης ορισμένων πραγμάτων που μπορεί να φαίνονται εκτός του θρησκευτικού τομέα εντελώς· αλλά στην προσέγγισή της δεν είναι ποτέ “αυταρχική” ή “νομικιστική” και δεν θα βρείτε σε αυτήν κάτι τέτοιο όπως μια “άγια ημέρα υποχρέωσης” (διότι κάποιος πηγαίνει στην εκκλησία όχι από υποχρέωση αλλά από αγάπη και αφοσίωση) ούτε έναν “κατάλογο απαγορευμένων βιβλίων” (αν και υπάρχει μια σαφής ιδέα για το ποια είδη βιβλίων θα πρέπει να διαβάζουν οι Ορθόδοξοι χριστιανοί).

Όσον αφορά το τι πρέπει ή δεν πρέπει να διαβάζει ένας Ορθόδοξος χριστιανός: Ένας πνευματικός πατέρας έχει το δικαίωμα και την υποχρέωση να συμβουλεύει τα πνευματικά του παιδιά σχετικά με οποιοδήποτε είδος ανάγνωσης που θα πρέπει να αποφεύγουν—αυτό γενικά ισχύει για εκείνους που είναι ανώριμοι ή δεν έχουν διαβάσει ευρέως και οι οποίοι μπορεί πραγματικά να βλάπτονται από την ανάγνωση κάποιου πράγματος που δεν ήταν έτοιμοι να αφομοιώσουν ή να κατανοήσουν με τον σωστό τρόπο. (Δείτε για παράδειγμα το τελευταίο μας Ορθόδοξο Λόγο, σελ. 30, όπου ο Πατέρας Ερμάν λέει ότι “ένα άτομο που μπορεί να μην γνωρίζει την αλήθεια σταθερά θα πρέπει οπωσδήποτε να αποφεύγει” βιβλία όπως του Αγίου Σιμών.) Με το υπόβαθρό σας, έχετε προφανώς την εμπειρία και την κρίση να προσδιορίσετε τη δική σας ανάγνωση. Καθώς μεγαλώνετε στην Ορθοδοξία, θα βρείτε αναμφίβολα κάποιες αλλαγές στον τύπο των πραγμάτων που διαβάζετε, αλλά αυτό είναι θέμα που πρέπει να κρίνετε—με την περιστασιακή λέξη συμβουλής, ίσως, από εκείνους που είναι πιο επιβεβαιωμένοι στην πίστη. Στην αρχή θα ήθελα να σημειώσω μόνο δύο πράγματα: (1) Ό,τι άλλο διαβάσετε, θα πρέπει να υπάρχει τακτική ανάγνωση σε βασικές Ορθόδοξες πηγές—Άγια Γραφή, Βίοι Αγίων, πνευματική ανάγνωση (γραφές του Αγίου Ιωάννη του Κρονστάντ, του Περιηγητή, της Φιλοκαλίας, κ.λπ.)—που θα πρέπει να τονίζεται ειδικά κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Σαρακοστής, όταν οι ταινίες, η κοσμική μουσική, τα πάρτι, η τηλεόραση και οι φρουτώδεις αναγνώσεις και δραστηριότητες όλων των ειδών θα πρέπει να αποφεύγονται όσο το δυνατόν περισσότερο. (2) Πρέπει να αποφεύγεται με κάθε μέσο ο οικολογισμός—τοποθετώντας καθολικούς αγίους, Βούδες ή οτιδήποτε άλλο στη γωνία της εικόνας σας, ή διαβάζοντας ινδουιστικά, βουδιστικά, καθολικά ή άλλα “πνευματικά” γραπτά στο ίδιο επίπεδο με τα Ορθόδοξα πνευματικά γραπτά. Να διαβάσετε αρκετά για τον Ινδουισμό ώστε να ενημερωθείτε γι’ αυτό είναι, φυσικά, κάτι άλλο. Υπάρχουν δύο νέοι πιστοί στην Ορθοδοξία στην περιοχή του Σαν Φρανσίσκο που προέρχονται από τον Ινδουισμό και μπορούν να πουν τρομακτικά πράγματα για τον σατανισμό του· διότι είναι πράγματι αληθινό, όπως λένε οι Πατέρες, ότι “οι θεοί των ειδωλολατρών είναι δαίμονες.”

Αυτό μας φέρνει στην ερώτηση του Κβαν-Γιν, των βουδιστικών ναών, κ.λπ. Εγώ ο ίδιος είχα αρκετή εμπειρία με τον βουδισμό και τους ναούς του ώστε να μην θέλω ποτέ να πλησιάσω ξανά, και πέταξα το βουδιστικό είδωλο μπροστά στο οποίο προσευχόμουν κάποτε. Αλλά εδώ πάλι η αναπτυσσόμενη Ορθόδοξη συνείδησή σας θα πρέπει να είναι ο οδηγός σας. Εγώ ο ίδιος δεν ήμουν ποτέ ενδιαφερόμενος για τον Κβαν-Γιν και δεν θυμάμαι καν αν υπάρχει πολλή θρησκευτική αφοσίωση που συνδέεται με αυτή την εικόνα· αν το άγαλμά σας είχε ποτέ βρεθεί σε ναό ή χρησιμοποιηθεί για λατρεία, θα ήμουν πολύ νευρικός για να το έχω γύρω μου, αλλά αν (όπως είναι πιθανό) φτιάχτηκε ως έργο τέχνης, αυτό δεν θα ήταν ακριβώς το ίδιο πράγμα. Να είστε προσεκτικοί και να κρίνετε μόνοι σας. Όσον αφορά τους βουδιστικούς ναούς, θα πρέπει οπωσδήποτε να αποφεύγετε να είστε παρόντες σε αυτούς κατά τη διάρκεια οποιασδήποτε υπηρεσίας—για τον κοσμοπολίτη τουρίστα, μια τέτοια υπηρεσία θα ήταν μόνο “γραφική,” αλλά για εμάς υπάρχουν “πνευματικές” παρουσίες που δεν είναι του Θεού, και μπορούν να δρουν πάνω μας με τρόπους που δεν μπορούμε να προβλέψουμε. Όσον αφορά την επίσκεψη σε αυτούς όταν δεν υπάρχει υπηρεσία—καλά, αν το κάνετε, η στάση σας θα πρέπει να είναι πιο προσεκτική και προσεκτική από αυτή του συνηθισμένου τουρίστα. Ειλικρινά, σε όλες τις ερωτήσεις των ειδώλων και των ναών οι Πατέρες απάντησαν με ένα κατηγορηματικό Όχι! Αλλά στην εποχή μας της κοσμοπολίτικης αδιαφορίας, το ζήτημα, αν και δεν έχει αλλάξει βασικά, παρουσιάζεται με λιγότερο ριζικό τρόπο, και ένας λογικά ώριμος άνθρωπος θα πρέπει να καταλήξει σε αυτό το συμπέρασμα μόνος του. Νομίζω ότι θα διαπιστώσετε ότι πολλά πράγματα που τώρα μπορεί να θεωρείτε ουδέτερα ή αδιάφορα θα φαίνονται όχι ακριβώς τα ίδια στο μέλλον.

Και τώρα θα ήθελα να αναφέρω μερικά πράγματα που δεν ρωτήσατε, με την ελπίδα ότι θα εισέλθετε στην Ορθόδοξη Εκκλησία με όσο το δυνατόν λιγότερα “υπολείμματα” από τον Ρωμαιοκαθολικισμό. Διότι υπάρχουν ορισμένες καθολικές πρακτικές που, όποια δευτερεύουσα οφέλη και αν έχουν, δεν είναι σύμφωνα με τον Ορθόδοξο τρόπο ζωής και θα μπορούσαν να παρεμποδίσουν την προσαρμογή σας σε αυτόν. Αναφέρετε την “διαλογιστική.” Η καθολική πρακτική της ανακλήσεως εικόνων, μνημών, κ.λπ., ενός ιερού χαρακτήρα θεωρείται από τους Πατέρες μας περιττή και ακατάλληλη. Να αναλογιστείτε την ανάγνωση σας είναι ένα πράγμα, όπως είναι επίσης να λέτε την Προσευχή του Ιησού ή οποιαδήποτε άλλη προσευχή σιωπηλά· αλλά η “διαλογιστική” ως τέτοια είναι αρκετά ξένη προς την Ορθοδοξία και στην πραγματικότητα μπορεί να είναι η είσοδος σε μια εκλεπτυσμένη οδό πνευματικής απάτης. Είστε στον σωστό δρόμο όταν βρίσκετε τον εαυτό σας να αντικαθιστά την Προσευχή του Ιησού γι’ αυτό—αν πράγματι αυτό που εννοείτε με “διαλογιστική” είναι η τυπική καθολική πρακτική. Η αρχή που εμπλέκεται εδώ είναι ότι κανείς δεν πρέπει να εμπιστεύεται τις δικές του σκέψεις και συναισθήματα, αλλά να προσαρμόζεται στο πρότυπο της Εκκλησίας.

Ακόμη, είναι καλό να έχετε ένα δωμάτιο προσευχής, αλλά από όσα λέτε καταλαβαίνω ότι όλες ή οι περισσότερες από τις εικόνες σε αυτό είναι του Αγίου Προσώπου—το οποίο ονομάζουμε “την εικόνα που δεν έγινε με χέρια.” (Παρεμπιπτόντως, δεν αποδεχόμαστε τον μύθο της “Βερόνικας,” αλλά έχουμε μια διαφορετική αφήγηση της προέλευσής της, και υπάρχει μια ειδική γιορτή αφιερωμένη σε αυτήν την ημέρα μετά την Κοίμηση, 16 Αυγούστου.) Ένα δωμάτιο προσευχής με αυτή την εικόνα σε κεντρική θέση, αλλά με άλλες εικόνες επίσης του Σωτήρα μας, της Υπεραγίας Μητέρας Του και των αγίων—θα ήταν φυσιολογικό, όπως είναι και μια ιδιαίτερη αφοσίωση σε μια εικόνα ή άγιο. Αλλά στον καθολικισμό, πιστεύω, υπάρχει μια ειδική σημασία στη λέξη “αφοσίωση”—μια ειδική συγκέντρωση σε μια πτυχή της ζωής του Σωτήρα μας, κ.λπ.—η οποία είναι πάλι ξένη προς την Ορθοδοξία. Δεν έχουμε καμία ειδική “αφοσίωση” στο εκτεθειμένο Μυστήριο, διότι για εμάς τα Άγια Δώρα έχουν τη σωστή τους θέση στη Λειτουργία και στη ζωή των πιστών χωρίς να χρειάζονται καμία “ειδική” ή “επιπλέον” αφοσίωση. Και φυσικά δεν αποδεχόμαστε καθόλου τέτοιες μεταγενέστερες “αφοσιώσεις” όπως η Ιερή Καρδιά, οι οποίες μας φαίνονται υπερβολικές ή εκτός ισορροπίας και πλαισίου με το υπόλοιπο της Αγίας Πίστης μας.

Ακόμη, ένα μικρό σημείο—έχω την εντύπωση ότι έχετε μια λαμπάδα να καίει μπροστά στην εικόνα του Αρχιεπισκόπου Ιωάννη. Ενώ είναι αποδεκτή πρακτική να προσεύχεται κανείς ιδιωτικά σε [έναν] άγιο που δεν έχει ακόμη αγιοποιηθεί, είναι καλύτερο να τοποθετείτε την εικόνα τους (δεν μπορεί να υπάρχει επίσημη εικόνα πριν την αγιοποίηση της Εκκλησίας) λίγο στο πλάι των συνηθισμένων εικόνων, ώστε η λαμπάδα να καίει μπροστά σε μια εικόνα του Σωτήρα μας και εκείνων των αγίων που η Εκκλησία στο σύνολό της έχει αναγνωρίσει ως τέτοιους. Η Εκκλησία, ενώ δεν παρεμβαίνει στην ιδιωτική αφοσίωση κανενός, προσπαθεί να μας προστατεύσει από το να στηριζόμαστε υπερβολικά στη δική μας κρίση και συναισθήματα.

Λοιπόν, αυτό είναι αρκετό για τώρα. Είδαμε τον Αρχιεπίσκοπο Αντώνιο την Τρίτη, και εγκρίνει την 31η Μαΐου (Κυριακή) ως ημερομηνία της υποδοχής σας στην Εκκλησία. Με την “οικονομία” της Εκκλησίας, η βάπτισή σας και η επιβεβαίωση θα γίνουν αποδεκτές και θα σας υποδεχτούν με ομολογία πίστης (όπως οι Βλαντίμιρ και Σίλβια) πριν από τη Λειτουργία την Κυριακή. Αυτό θα περιλαμβάνει την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως, πιθανώς την αποκήρυξη των λαθών του καθολικισμού γενικά (υπάρχει μια συγκεκριμένη φόρμουλα αποκήρυξης κάθε μιας από πολλές αιρέσεις στο Βιβλίο Υπηρεσιών Χαπγκουντ, αλλά γενικά δεν ακολουθείται πλήρως), και την εξομολόγηση των αμαρτιών. Δεν απαιτούνται συγκεκριμένοι νονάδες όταν κάποιος γίνεται δεκτός στην Εκκλησία με αυτόν τον τρόπο. Αν δεν έχετε ήδη επικοινωνήσει ή επιλέξει τον ιερέα που θα εκτελέσει αυτή τη τελετή, θα σας συμβούλευα να γράψετε στον π. Ιωάννη Σαχνόφ, 525 36η Λεωφόρος, Σ.Φ. 94121 (ζει περίπου 10 τετράγωνα από τον Καθεδρικό Ναό), στέλνοντάς του μια φωτοτυπία των Πιστοποιητικών Βαπτίσεως και Επιβεβαίωσης σας (αν τα τελευταία δεν είναι διαθέσιμα, η λέξη σας θα γίνει αποδεκτή αν είστε αρκετά σίγουροι ότι έχετε επιβεβαιωθεί· σε αυτή την περίπτωση απλώς δώστε όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πότε, πού και από ποιον επιβεβαιωθήκατε) και ενημερώνοντάς τον συνοπτικά για την απόφαση του Αρχιεπισκόπου, για τη συνομιλία μας μαζί του και εσάς, κ.λπ. Αυτός θα μιλήσει στη συνέχεια με τον Αρχιεπίσκοπο και θα κάνει όλες τις προετοιμασίες. Ο π. Ιωάννης (ο “παχύς” ιερέας με τη βαθιά φωνή) πιθανώς γνωρίζει καλύτερα αγγλικά από τους άλλους και είναι επίσης Γραμματέας υπεύθυνος για την καταγραφή τέτοιων γεγονότων. (Θα σας δώσει πιστοποιητικά αργότερα). Η τελευταία εβδομάδα πριν από τις 31 Μαΐου θα πρέπει να περάσει σε ειδική προετοιμασία και νηστεία—η οποία για παντρεμένα ζευγάρια (που ίσως δεν αναφέρεται σαφώς στα βιβλία) περιλαμβάνει αποχή από τις συζυγικές σχέσεις, που ισχύει επίσης για όλες τις ημέρες νηστείας.

Μπορεί να πηγαίνουμε στο Φορτ Ρος στις 30 Μαΐου (ο Αρχιεπίσκοπος θα παραστεί, και θα είναι μια ειδική προσκύνηση στους τοπικούς Αμερικανούς Ορθόδοξους ιερούς τόπους πριν από την αγιοποίηση του πρώτου Αμερικανού Αγίου) και μπορεί να σας δούμε εκεί. Εν τω μεταξύ, ελπίζουμε να ακούσουμε περισσότερα από εσάς και θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε σε οποιαδήποτε ερωτήματα.

Με αγάπη εν Χριστώ τον Σωτήρα μας,