Πρακτική για παιδιά, εξομολόγηση, Ουνίτες
5/18 Μαΐου 1970
Άγιος Ειρηναίος
Αγαπητοί Κρεγκ και Σούζαν,
Χριστός Ανέστη!
Σας παρακαλώ να με συγχωρήσετε για την καθυστέρηση στην απάντηση—είχα πάρα πολλά να κάνω! Έγραψα στον Βλαντίμιρ και τη Σίλβια, παρακαλώντας τους να επιλύσουν την άτυχη και περιττή σύγκρουση μεταξύ σας. Φαίνονται τόσο τρομερά συναισθηματικοί! Προσεύχομαι ότι αυτό έχει ήδη επιλυθεί.
Τώρα για τις ερωτήσεις σας:
Ο γιος σας (ποιο είναι το όνομά του;), αν όπως υποθέτω έχει βαπτιστεί (θα πρέπει τότε να προσκομίσετε και το πιστοποιητικό βάπτισής του) θα γίνει δεκτός με χρίσμα και στη συνέχεια μπορεί (και ενθαρρύνεται να το κάνει όσο πιο συχνά είναι δυνατόν) να λαμβάνει τη Θεία Κοινωνία χωρίς εξομολόγηση μέχρι την ηλικία των 7, μετά την οποία πρέπει να πηγαίνει σε εξομολόγηση κάθε φορά—που είναι φυσικά πολύ στοιχειώδες σε αυτή την ηλικία, αλλά ενσταλάζει αυτή την χριστιανική αρχή στο παιδί από νωρίς. Μέχρι την ηλικία των 7 το παιδί θα πρέπει επίσης να παρακολουθεί τις νηστείες της Εκκλησίας, ειδικά τη νηστεία πριν από τη Θεία Κοινωνία, και ενώ η νηστεία δεν απαιτείται από αυτόν πριν από αυτό, είναι σοφό να αρχίσετε να τον προετοιμάζετε νωρίς για αυτό, δίνοντάς του ένα μικρότερο πρωινό από το συνηθισμένο τις ημέρες που θα λάβει Κοινωνία, κ.λπ. Μπορείτε να κρίνετε μόνοι σας πόσα μπορείτε να περιμένετε από το παιδί σας.
Η γενική πρακτική της Ορθόδοξης εξομολόγησης διαφέρει, πιστεύω, από τη γενική καθολική πρακτική, καθώς είναι λιγότερο νομικιστική και τυπική. Έχουμε τις ίδιες επτά κύριες αμαρτίες, αλλά εκτός από τις κύριες αμαρτίες υπάρχει μια γενική έμφαση στη συνεχή αμαρτωλότητα του ατόμου σε μικρές λεπτομέρειες, είτε σε λόγο, πράξη ή σκέψη. Κάποιος θα πρέπει επίσης να είναι ενήμερος για αυτά τα πράγματα και να τα εξομολογείται ώστε να μην σωρεύονται. Δεν χρειάζεται να μπλέκεται σε περιττές λεπτομέρειες των περιστάσεων, κ.λπ., εκτός αν έχετε κάποια συγκεκριμένη ερώτηση γι’ αυτό; Θα διαπιστώσετε ότι οι τοπικοί ιερείς είναι συνηθισμένοι σε αρκετά γενικές εξομολογήσεις, το σημαντικό είναι να αναφέρετε συγκεκριμένα οποιεσδήποτε κύριες αμαρτίες, να μετανοείτε ειλικρινά για όλες τις αμαρτίες και τις ατέλειές σας ενώπιον του Θεού, μεγάλες και μικρές, και να μην αφήνετε τίποτα να βαραίνει την ψυχή σας. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να μην διατηρείτε καμία έχθρα για κανέναν, και είναι έθιμο να ζητάτε αμοιβαία συγχώρεση με τους πλησιέστερους σας (συνήθως την οικογένεια) πριν από τη Θεία Κοινωνία. (Η συνήθης απάντηση είναι: “Ο Θεός θα συγχωρέσει; Συγχώρεσέ με.”) Όσον αφορά την πρώτη εξομολόγηση, είμαι σίγουρος ότι θα είναι ικανοποιητικό να αναφέρετε συνοπτικά και γενικά οποιεσδήποτε κύριες αμαρτίες του παρελθόντος, και στη συνέχεια ειδικά οποιεσδήποτε κύριες αμαρτίες από τότε που λάβατε την καθολική εξομολόγηση.
Στο θέμα του ελέγχου των γεννήσεων, η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν είναι σίγουρα πιο “φιλελεύθερη” από την Καθολική, και οποιαδήποτε παρέμβαση με το φυσικό αντικείμενο και αποτέλεσμα της συνουσίας, δηλαδή, της γέννησης παιδιών, καταδικάζεται αυστηρά ως σοβαρή αμαρτία. Σίγουρα το “χάπι” εμπίπτει σε αυτή την κατηγορία. Η “σοφία” του ανθρώπου είναι ένα πράγμα, ο νόμος του Θεού είναι άλλο. Όσον αφορά την αποχή τις ημέρες νηστείας, αυτό είναι μέρος της ίδιας ασκητικής ή αυτοάρνησης που διατάσσει τη νηστεία από τα τρόφιμα. Η έγγαμη αγάπη δεν θεωρείται “κακή” περισσότερο από ότι είναι το κρέας ή τα αυγά, αλλά η ζωή μας εδώ είναι μια προετοιμασία για μια αιώνια ζωή όπου “δεν υπάρχει γάμος ούτε γάμος,” όπου υπάρχει ένα ατελείωτο γεύμα όχι από γήινα τρόφιμα, και ένα μέρος της πειθαρχίας στον δρόμο προς αυτήν την Βασιλεία είναι μέσω της εξημέρωσης της σάρκας στο πνεύμα. Ο Άγιος Παύλος μιλάει για τους συζύγους που αρνούνται ο ένας τον άλλον (Α’ Κορ. 7:5), και αυτό ερμηνεύεται ως αναφορά ειδικά στην προετοιμασία για τη Θεία Κοινωνία, αλλά και σε άλλες περιόδους νηστείας. Οι γυναίκες, παρεμπιπτόντως, κατά τις “ακάθαρτες” περιόδους τους δεν επιτρέπεται να εισέρχονται σε εκκλησία. Πέρυσι, όταν μια γυναίκα ήταν σε αυτή την κατάσταση το Πάσχα, ο Αρχιεπίσκοπος Αντώνιος της είπε ότι μπορούσε να πάει στην εκκλησία και να σταθεί πίσω, χωρίς να φιλήσει εικόνες, να πάρει αντιδώρο, ή φυσικά να λάβει Κοινωνία.
Ελπίζω όλα αυτά να μην σας αποθαρρύνουν. Νομίζω ότι θα καταλάβετε ότι δεν προέρχονται από καμία προσπάθεια να επιβληθούν αδύνατες απαιτήσεις στους ανθρώπους, αλλά μάλλον από μεγάλη ευλάβεια για τα πράγματα του Θεού και την αναγκαιότητα της καθαρότητάς μας στην προσέγγιση αυτών των πραγμάτων.
Είναι αλήθεια ότι η ημέρα της Εκκλησίας—ξεκινώντας από τον Εσπερινό—ξεκινάει με το ηλιοβασίλεμα, αλλά είναι η καθολικά αποδεκτή συνήθεια στην Ρωσική Εκκλησία να νηστεύει από τα μεσάνυχτα μέχρι τα μεσάνυχτα.
Όσον αφορά τη “μη ανεκτική” στάση της Συνόδου μας προς άλλες Ορθόδοξες Εκκλησίες: Πριν από αρκετά χρόνια, μια καθολική κοπέλα έγινε δεκτή στην Εκκλησία μας, και μου είπε ότι μία από τις πρώτες της απορίες αφορούσε την φαινομενικά μεγάλη αντίθεση μεταξύ των τρομακτικών δηλώσεων που έγιναν για αιρετικούς, αποστάτες, κ.λπ., και την καθολικά καλή και αγαπητική προσέγγιση που πάντα έβρισκε όταν μιλούσε με τους κληρικούς και τους πιστούς μας. Δεν βλέπω καμία σύγκρουση. Για να φυλάξουμε την αλήθεια, πρέπει να μιλήσουμε ευθέως για εκείνους που απομακρύνονται από αυτήν, προκειμένου να προστατεύσουμε το ποίμνιο και, αν είναι δυνατόν, να φωτίσουμε εκείνους που είναι σε πλάνη. Αλλά σε κάθε ψυχή η Εκκλησία ανοίγει τους θησαυρούς της—αν μόνο θα ακούσει την αλήθεια και αποδεχθεί ό,τι διδάσκει—που προέρχεται από το Άγιο Πνεύμα—και όχι την “επανερμηνεία” του. Όσον αφορά τις Ορθόδοξες Εκκλησίες που απομακρύνονται από την αλήθεια, θα πρέπει να είναι αν μη τι άλλο ακόμη πιο κατηγορηματικοί—διότι οι ηγέτες τους, γνωρίζοντας την Ορθοδοξία, απομακρύνονται συνειδητά από αυτήν και προσπαθούν να οδηγήσουν το ποίμνιο μακριά μαζί τους. Αλλά σε όλες τις επαφές μου με τους ζηλωτές της Ορθοδοξίας μέσα στην Εκκλησία μας, μπορώ να πω με ειλικρίνεια ότι δεν έχω βρει κανέναν από αυτούς χωρίς αληθινή χριστιανική αγάπη για εκείνους που είναι σε πλάνη; θα ήταν οι πρώτοι που θα αγκάλιαζαν τον Πατριάρχη Αθηναγόρα και άλλους αν μετανιώσουν για τα λάθη τους και επιστρέψουν στην Ορθοδοξία. Η αντίθετη εντύπωση, πιστεύω, προέρχεται κυρίως από την κριτική εκείνων των οποίων η ιδέα της Εκκλησίας είναι πολύ ασαφής και οι οποίοι επομένως κατηγορούν τους ζηλωτές μας για “έλλειψη αγάπης” όταν δικαίως επιτίθενται στην αποστασία.
Η κατάσταση της Ορθόδοξης Εκκλησίας, δυστυχώς, δεν βελτιώνεται, και η ενέργεια της Μετρόπολης να πάρει τελικά το μέρος της Σοβιετικής Εκκλησίας καθιστά αδύνατη την κοινωνία μαζί τους. Κάποιος μπορεί να έχει κάθε συμπάθεια για τα δοκιμαζόμενα μέλη της Εκκλησίας της Μόσχας, αλλά η απόδειξη ότι οι ηγέτες αυτής της Εκκλησίας προσπαθούν να δυσφημίσουν και να καταστρέψουν την Ορθόδοξη Εκκλησία προς όφελος της νίκης του κομμουνισμού είναι πολύ αδιάψευστη για να μην μιλήσουμε εναντίον τους. Αλλά ακόμη και εδώ δεν περνάμε κρίση γι’ αυτούς, αλλά μόνο προσπαθούμε να αντικρούσουμε τα ψέματά τους και να προσπαθήσουμε να βοηθήσουμε εκείνους που διώκονται και φυλακίζονται στην ΕΣΣΔ.
Ελπίζω να μην σας τρόμαξα πολύ σχετικά με την “διαλογιστική.” Σίγουρα δεν υπάρχει τίποτα κακό στο να διαβάζετε την Αγία Γραφή και να αναλογίζεστε πάνω σε αυτήν. Θα ήταν ακόμη καλύτερο να διαβάσετε και ένα σχόλιο για τα αποσπάσματα της Αγίας Γραφής—όπως αυτό του Αγίου Ιωάννη Χρυσόστομου, το οποίο υπάρχει ολοκληρωμένο στα αγγλικά.
Προσεύχομαι σίγουρα να καταφέρετε να απομακρύνετε την πειρασμό των Ουνιτών. Έχω ακούσει τόσους πολλούς καθολικούς να φτάνουν σε ένα πνευματικό αδιέξοδο εκεί, που ακόμη και αν δεν ήμουν Ορθόδοξος θα σας συμβούλευα να μείνετε μακριά από αυτό. Η καθολική καταγγελία είναι ότι τελικά συνειδητοποιούν ότι “παίζουν θέατρο,” περνούν από τις κινήσεις της Ορθοδοξίας χωρίς να είναι Ορθόδοξοι, και ταυτόχρονα χάνουν την ταυτότητά τους ως καθολικοί και αισθάνονται ότι δεν είναι ούτε Ορθόδοξοι ούτε Καθολικοί αλλά σε κάποιο παράξενο limbo—και καταλήγουν να γίνονται Ορθόδοξοι, να επιστρέφουν στον “Δυτικό” καθολικισμό, ή χειρότερα.
Δεν γνωρίζω την ακριβή ώρα των υπηρεσιών στο Φορτ Ρος, αλλά ως κανόνας μπορεί κανείς να υπολογίζει ότι μια λειτουργία σε ημέρα εορτής αρχίζει γύρω στις 10 π.μ.
Φυσικά μπορείτε να προσκαλέσετε όποιον επιθυμείτε να παρακολουθήσει την υποδοχή σας στην Εκκλησία.
Ελπίζω αυτό να απαντά στις ερωτήσεις σας για λίγο, αλλά μην διστάσετε να ρωτήσετε περισσότερα. Η εκμάθηση της Ορθόδοξης πίστης είναι μια δια βίου εργασία, και δύσκολα θα έχετε αγγίξει την επιφάνεια όταν γίνετε δεκτοί στην Εκκλησία. Αλλά έχετε τα απαραίτητα, και με αυτά μπορείτε ήδη να κολυμπήσετε στο ρεύμα της χάρης της Εκκλησίας.
Εμπιστευόμενος τις προσευχές σας,
Με αγάπη εν Χριστώ τον Σωτήρα μας,