Επίσκοπος Θεοδόσιος, Σεργιανισμός, Μητρόπολη
29 Ιουνίου/12 Ιουλίου 1970
Άγιοι Πέτρος και Παύλος
Αγαπητέ π. Δαβίδ,
Χάρηκα που έλαβα την απάντησή σας στην τελευταία μου μάλλον ανοιχτή επιστολή και καλωσορίζω την ευκαιρία να συνεχίσουμε τον “διάλογό” μας—ακόμα και υπό τις κάπως τεταμένες συνθήκες που επικρατούν τώρα. Δεν θα ήταν δίκαιο εκ μέρους μου να προσποιηθώ ότι δεν υπάρχει ένταση μεταξύ των Εκκλησιών μας. Από τον τόνο των επιστολών σας, και από όσα έχω ακούσει για τα λόγια και τις πράξεις του Επισκόπου Θεοδόσιου, θα συμπεράνω ότι θα θέλατε τίποτα καλύτερο από το να είστε σε πλήρη ειρήνη και συμφωνία με τη Μόσχα και με τη Σύνοδο. Μπορώ να σας πω ειλικρινά: αδύνατο! Υπάρχουν ζητήματα σε εκκρεμότητα που δεν μπορούν να λυθούν με αναφορά στους κανόνες. Πάνω από τους κανόνες είναι Αυτός που τους ενέπνευσε: το Άγιο Πνεύμα, η καθοδήγηση του οποίου γίνεται αντιληπτή από την άμεση αίσθηση (όχι συναίσθημα!) της πιστής Ορθόδοξης καρδιάς. Στο ζήτημα των κανόνων δεν υπάρχει καλύτερο παράδειγμα στον κόσμο σήμερα από τον Φαρισαϊσμό της Μόσχας Πατριαρχίας, η οποία επιμένει στο γράμμα του νόμου όπου αφορούν τα δικά της κοσμικά συμφέροντα, ενώ στην καθημερινή πρακτική δεν ξεπερνά κανέναν στην επιείκεια, όπως είναι αρκετά εμφανές στην πρώην Εξαρχία.
Αλλά δεν είναι ως περιφρονητές των κανόνων που η Εκκλησία μας δεν θα έχει καμία σχέση με τους ιεράρχες της Μόσχας; και λίγοι από εμάς θέτουν καν το ερώτημα αν υπάρχει χάρη μέσα στην Εκκλησία της Μόσχας—αυτό δεν είναι για εμάς να αποφασίσουμε υπό τις παρούσες συνθήκες. Είναι μάλλον ο αδιάσπαστος δεσμός της Μόσχας Πατριαρχίας με μια αναμφισβήτητη θεομίσητη και σατανική δύναμη που καθιστά αδύνατη κάθε επαφή μαζί της. Θα βρείτε ανάμεσά μας μεγάλη συμπάθεια και pity για όλους εκτός από τους ηγέτες της Μόσχας—και ακόμη και για μερικούς από αυτούς θα βρείτε αδελφική αίσθηση λόγω των απάνθρωπων συνθηκών υπό τις οποίες αναγκάστηκαν να προδώσουν την Ορθοδοξία. (Φήμες λένε ότι ο Μητροπολίτης Σεργίος είχε την εναλλακτική το 1927: υπογράψτε τη Διακήρυξη, ή κάθε εκκλησία θα καταστραφεί και οι πιστοί θα συλληφθούν και θα σκοτωθούν. Αν ναι, υπέγραψε από δειλία, εμπιστευόμενος περισσότερο στην εξουσία των Σοβιετικών να καταστρέψουν παρά στην εξουσία του Θεού να διατηρήσει την Εκκλησία.) Αλλά αυτή η αδελφική αίσθηση δεν μπορεί να επιτρέψει σε εμάς που είμαστε ελεύθεροι να αναγνωρίσουμε την Πατριαρχία και έτσι να τοποθετήσουμε ελεύθερα τους εαυτούς μας στην ίδια παγίδα στην οποία αναγκάστηκε να μπει! Και αυτό έχει κάνει η Μητρόπολη, έτσι καθορίζοντας το χάσμα μεταξύ μας ως απόλυτο. Από την επαφή μου με τον λαό μας μπορώ να σας πω: με κάθε ίνα του σώματός μας και κάθε αίσθηση της ψυχής μας απεχθανόμαστε αυτή την ελεύθερη πράξη προδοσίας, και το αίσθημα συμπάθειας που έχουμε για όλους εκτός από τους ηγέτες της Μόσχας Πατριαρχίας δεν το έχουμε για τη Μητρόπολη. Όχι, δεν “μισούμε” εσάς, και αναγνωρίζουμε ότι οι περισσότεροι από εσάς έχουν ακολουθήσει αυτή την πράξη από έλλειψη επίγνωσης της κατάστασης της Εκκλησίας σήμερα; αλλά έτσι η Μητρόπολη έχει αποξενωθεί από εμάς ακόμη περισσότερο από τη Μόσχα, όπου η συνείδηση της Εκκλησίας καταστέλλεται βίαια, αλλά δεν παραχωρείται ελεύθερα!
Δεν αρχίζετε να βλέπετε τις τεράστιες συνέπειες του πιο σημαντικού μέρους της συμφωνίας σας με τη Μόσχα—δηλαδή, του αόρατου μέρους; Δεν βλέπετε ακόμη πώς η υποτιθέμενη “ανεξαρτησία” σας σας δένει τόσο σφιχτά ώστε τώρα πρέπει να αρχίσετε να κάνετε πράγματα που ποτέ δεν θα ονειρευόσασταν πριν; Με όλη μας την καρδιά θα θέλαμε να είμαστε ένα μαζί σας τουλάχιστον με εκείνους από εσάς που αγαπούν ειλικρινά την Εκκλησία και θέλουν να την υπηρετήσουν πάνω από όλα, αλλά μπορούμε να είμαστε ένα μαζί σας μόνο στην Αλήθεια, όχι σε ψευδείς φιλανθρωπίες. Και αυτή η αδιάλλακτη στάση μας θα εμπνεύσει μόνο ακόμη πιο πικρά συναισθήματα σε μερικούς από εσάς από ό,τι έχει ήδη δείξει ο π. Μειεντόρφ στην συκοφαντική του επίθεση, και οι άνθρωποι όπως ο π. Μειεντόρφ θα ηχήσουν κάθε τελευταία λέξη της προπαγάνδας της Μόσχας εναντίον μας—χωρίς να συνειδητοποιούν ότι αυτό είναι μία από τις πιο σημαντικές “ρήτρες” της Συμφωνίας Αυτοκεφαλίας: να συμμετάσχουν στην καταστροφή των “Καροβιτζ Σχισματικών.”
Θα σας πω άλλη μία από τις αόρατες “ρήτρες” αυτής της συμφωνίας, την οποία εσείς οι ίδιοι ακολουθείτε στα επιχειρήματά σας υπέρ της Μόσχας: “Κάθε επίσκοπος, ιερέας και λαϊκός της Μητρόπολης συμφωνεί να υπερασπιστεί την Μόσχα Πατριαρχία, όχι απλώς ως μια διωκόμενη οργάνωση που δεν μπορεί να κριθεί από εκείνους που βρίσκονται έξω από την ΕΣΣΔ, όχι απλώς ως μια Εκκλησία που μπορεί να έχει ακόμη τη χάρη του Αγίου Πνεύματος, αλλά ως μια πλήρως κανονική, σε καμία περίπτωση αμφίβολη Ορθόδοξη Εκκλησία, που δικαιούται ρόλο ηγεσίας μεταξύ των Ορθόδοξων Εκκλησιών του κόσμου.” Μπορεί κανείς ακόμη και να παραφράσει τη Διακήρυξη του 1927 για να διαβάσει: “Κάθε πλήγμα που κατευθύνεται κατά της Πατριαρχίας της Μόσχας είναι ένα πλήγμα κατά της Μητρόπολης, και οι χαρές και οι λύπες της είναι αυτές της Μητρόπολης.”
Δεν αρχίζετε να κατανοείτε την αμύθητη πνευματική σας σκλαβιά; Δεν βλέπετε ότι η Μητρόπολη δεν μπορεί πλέον να κοιτάξει την κατάσταση της Εκκλησίας στην ΕΣΣΔ με αντικειμενικά μάτια; Ότι δεν είναι πλέον στα συμφέροντα της Μητρόπολης να έχει μια πλήρη έκθεση της κατάστασης αυτής; Ότι η Μητρόπολη δεν μπορεί να καλωσορίσει τη δημοσίευση των δηλώσεων πολλών ιεραρχών το 1927 που καταδικάζουν κατηγορηματικά τη Διακήρυξη του Μητροπολίτη Σεργίου και την εκκλησιαστική οργάνωση που βασίζεται σε αυτήν; Ότι δεν θα ήταν στα συμφέροντα της Μητρόπολης να απελευθερωθεί ο Μπόρις Ταλάνοφ από τη φυλακή και να του επιτραπεί να συνεχίσει τα γραπτά του για τον “Σεργιανισμό” ως τη ρίζα των κακών της ρωσικής εκκλησιαστικής ζωής σήμερα; Ότι η Μητρόπολη έχει πάρει τη σαφή θέση της υπέρ του Σεργιανισμού και κατά της Κατακόμβας Εκκλησίας, για την ύπαρξη της οποίας η Μητρόπολη τώρα θα προτιμούσε να μην ακούσει; Πράγματι, αν κάποια λέξη μπορεί να περιγράψει την παρούσα κατάσταση της Μητρόπολης, είναι σίγουρα: “Νεο-Σεργιανισμός.”
Επιπλέον, η Μητρόπολη παραμένει ο παλιός της εαυτός, μόνο με έναν διογκωμένο τίτλο που αναγνωρίζεται από κανέναν εκτός από τη Μόσχα. Επομένως, η εξάρτησή της από τη Μόσχα είναι προφανής: χωρίς τη ειδική παρέμβαση της Μόσχας δεν θα έχει καμία πιθανότητα να καθίσει ως πλήρες μέλος σε οποιαδήποτε Παν-Ορθόδοξη Διάσκεψη; σε οποιαδήποτε δικαστικά ζητήματα που αφορούν “δικαιοδοσίες” θα πρέπει να καλέσει μάρτυρες από τη Μόσχα; κ.λπ. Όσον αφορά την Εξαρχία: το ρωσικό κείμενο της Συμφωνίας Αυτοκεφαλίας (αλλά όχι το αγγλικό κείμενο όπως εκτυπώθηκε από τον π. Μειεντόρφ!) προσδιορίζει ότι η ολόκληρη καναδική επισκοπή της Εξαρχίας εξαιρείται από την “αυτοκεφαλία,” και δίνεται μια λίστα με 43 εκκλησίες στις Η.Π.Α. που ψήφισαν να παραμείνουν άμεσα υπό τη Μόσχα (αυτό περιλαμβάνει όλες εκτός από μία από τις εκκλησίες της Εξαρχίας στην τελευταία λίστα που έχω δει). Μπορεί κανείς να υποστηρίξει ότι η “αυτοκεφαλία,” για το προσιτό μέλλον, είναι οτιδήποτε άλλο εκτός από μια κενή θάλασσα; Και ομοίως, ότι τα πλεονεκτήματα μέχρι τώρα δεν είναι βαριά υπέρ της Μόσχας και του αναμφισβήτητου σχεδίου της να καταλάβει την ηγεμονία της παγκόσμιας Ορθοδοξίας;
Ναι, οι δηλώσεις μας σχετικά με τους π. Σχμεμάν και Μειεντόρφ θα τεκμηριωθούν στο Ορθόδοξο Λόγο. Έχουμε ήδη δύο μακρά άρθρα που περιμένουν χώρο. Πρόσφατες επιπλοκές και καθυστερήσεις μας έχουν καθυστερήσει αρκετούς μήνες, και έχουμε έναν άγραφο κανόνα ότι το σύγχρονο πολεμικό υλικό δεν πρέπει ποτέ να καταλαμβάνει το 50% ενός τεύχους. Αλλά με την ευλογία του Θεού αυτό και άλλο υλικό θα δουν σύντομα το φως της ημέρας με την ελπίδα να δώσουν περισσότερη ακρίβεια σε ορισμένες πτυχές της σύγχρονης Ορθόδοξης σκέψης. Οι μικρές αποκλίσεις του χθες ήδη οδηγούν σε μεγάλες διαφορές, τις οποίες ελπίζουμε κάποιοι να δουν εγκαίρως.
Σας διαβεβαιώνω ότι όλα όσα έχω γράψει εδώ δεν μειώνουν καθόλου την αγάπη και τις προσευχές μας για εσάς και όλους τους Ορθόδοξους της Αλάσκας. Μέσω της χάρης του Σωτήρα μας και των προσευχών του Αγίου Ερμάν, μπορεί να έρθουμε σε αληθινή ενότητα στην αδιάσπαστη Ορθόδοξη Πίστη.
Με αγάπη στον Χριστό τον Σωτήρα μας,
Υ.Γ. Ναι, εξακολουθούμε να σχεδιάζουμε να εκτυπώσουμε τη ζωή του Αγίου Θεοδόσιου και θα καλωσορίσουμε το άρθρο για την αγιοποίησή του.
Ο π. Μιχαήλ Αζκούλ, παρεμπιπτόντως, έλαβε κανονική απελευθέρωση από την Συριακή Αρχιεπισκοπή και έτσι δεν υποχρεώθηκε να δείξει ότι ο Αρχιεπίσκοπός του είναι αιρετικός!