Η επίσκεψη του Βλαδίκα Αντώνιου ως ειρηνοποιού, κατάπαυση του πυρός, Βλαδίκα Νεκτάριος
7 Ιουλ./20 Ιουλ., 1971
Άγιος Θωμάς του Μελέα
Αγαπητέ Πατέρα εν Χριστώ Παντελεήμων,
Ευλογείτε!
Εξετάζοντας το αρχείο των επιστολών μας προς εσάς από τότε που άρχισε η “κρίση” μας τον Ιανουάριο, παρατηρώ ότι σας έχουμε στείλει μια “έκθεση προόδου” περίπου κάθε δύο μήνες; και μια άλλη είναι τώρα οφειλόμενη! Έτσι σας στέλνω αυτή την σύντομη αναφορά, αν και δεν υπάρχει σχεδόν καμία αλλαγή στην κατάσταση μας, προκειμένου να σας κρατήσουμε ενημερωμένο και, προς όφελός μας, να φέρουμε τα πάντα σε μια “ομολογία” ώστε να μην παραμείνουν κρυμμένα μέσα μας και αργότερα, να θεωρηθούν πολύ δεδομένα από εμάς, να προκαλέσουν κάποιο είδος προβλήματος. Αυτό, παρεμπιπτόντως, είναι το ακριβώς αντίθετο της αρχής με την οποία λειτουργεί ο Βλαδίκα Αντώνιος: κρατήστε τα πάντα κρυφά, μην αφήσετε ένα άτομο να γνωρίζει πώς στέκεται, και στη συνέχεια λειτουργήστε ξαφνικά ώστε να τον πιάσετε απροετοίμαστο και να κάνετε με αυτόν ό,τι θέλετε. Αυτό το βρίσκουμε πνευματική δηλητηρίαση, που μόνο παράγει πίκρα και πικρία, που είναι άσκοπες και άκαρπες.
Μετά την τελευταία μας επιστολή προς εσάς, ακούσαμε από το Σαν Φρανσίσκο ότι ο Βλαδίκα Αντώνιος γνώριζε ή υποψιαζόταν τη στάση μας απέναντί του, και ότι ήταν αποφασισμένος να μην χάσει τη φήμη του ως “ειρηνοποιού” για χάρη μας, και έτσι δεν θα μας αγγίξει προς το παρόν. Ίσως ο Βλαδίκα Νεκτάριος του συμβούλευσε να μην είναι τόσο σκληρός μαζί μας, ή ίσως απλώς μάντεψε τα συναισθήματά μας. Σε κάθε περίπτωση, λάβαμε μια εντυπωσιακή επιβεβαίωση αυτής της διάγνωσης πολύ σύντομα. Στη γιορτή της Αναλήψεως, όταν ήμασταν ακόμα ανίκανοι να ταξιδέψουμε στο Σαν Φρανσίσκο λόγω του φορτηγού μας, ήμασταν έκπληκτοι όταν λίγο μετά την αυγή ποιος θα έρθει παρά ο ίδιος ο Βλαδίκα Αντώνιος! Ενεργούσε σαν να ήταν το πιο φυσικό πράγμα στον κόσμο για έναν Αρχιεπίσκοπο να μην υπηρετεί στον Καθεδρικό του την ημέρα μιας τέτοιας γιορτής (ο Βλαδίκα Νεκτάριος υπηρέτησε εκεί), και μας είπε ότι ήθελε να έρθει σε εμάς μετά το Πάσχα αλλά μόνο τώρα είχε την ευκαιρία. Εμείς φυσικά ήμασταν αρκετά νευρικοί, αλλά αποφασίσαμε να τοποθετήσουμε όλες τις ελπίδες μας στον Θεό και τους αγίους Του, να δεχτούμε ευγνώμονες τα πνευματικά δώρα της Θείας Λειτουργίας και της Θείας Κοινωνίας, και στη συνέχεια να δούμε τι θα μας στείλει ο Θεός—ελπίζαμε μάλλον ότι θα “τα βρούμε” τελικά με τον Βλαδίκα και θα φέρουμε τα πάντα στο φως.
Μετά τη Λειτουργία, ο Βλαδίκα είπε ότι δεν θα έχουμε ανάγνωση στην Τραπεζαρία, καθώς είχαμε “πολλά να συζητήσουμε.” Μετά από κάποια μικρή κουβέντα, ο Ρώσος που είχε οδηγήσει τον Βλαδίκα αποσύρθηκε για να ξεκουραστεί, και περιμέναμε να δούμε τι θα πει ο Βλαδίκα. Με μεγάλη μας έκπληξη διαπιστώσαμε ότι ήταν εξίσου τεταμένος και νευρικός όσο ήμασταν εμείς—και ότι δεν είπε τίποτα απολύτως! Ρώτησε για την υπηρεσία μας στο Πάσχα, χωρίς να εκφράσει καμία αποδοκιμασία για το γεγονός ότι δεν προσπαθήσαμε περισσότερο να φτάσουμε στο Σαν Φρανσίσκο τότε; μας είπε για την υπηρεσία στο Φορτ Ρος την επόμενη εβδομάδα χωρίς να προτείνει καν να έρθουμε να “φανούμε”; και δεν είπε λέξη για “υπακοή,” “πρελστ,” ή οτιδήποτε άλλο!
Μετά που ο Βλαδίκα αποσύρθηκε για να ξεκουραστεί για λίγο (στην καλύβη μου, όπου ο π. Ερμάν είχε τοποθετήσει σε εμφανές σημείο μια μικρή κάρτα με το κείμενο στα ρωσικά, για να μας εμπνεύσει: “Σταυροπηγιακή ιεραποστολική Αδελφότητα του Αγίου Ιώβ του Ποτσάεβ—Βλαδίκα Βιτάλι”), ο π. Ερμάν και εγώ συμβουλευτήκαμε: αποφασίσαμε ότι είχε πράγματι έρθει ως “ειρηνοποιός,” και ότι αν αυτός ο ίδιος δεν θέτει κανένα ζήτημα, δεν θα πούμε και τίποτα, ακολουθώντας τη συμβουλή του Βλαδίκα Λαυρέντιου να μην κάνουμε τίποτα βιαστικά αλλά απλώς να συνεχίσουμε να δρούμε ανεξάρτητα. Μετά την ξεκούραση, ο Βλαδίκα κοίταξε σύντομα το τυπογραφείο μας, όπου έκανε την αδιάφορη παρατήρηση (με ένα νευρικό γέλιο) ότι ίσως είχε μας είχε προσβάλει στο παρελθόν;—στην οποία δεν είπαμε τίποτα απολύτως. Και έφυγε.
Ωστόσο, με αυτή την επίσκεψη η κατάσταση μας δεν άλλαξε καθόλου; μόνο μια “κατάπαυση του πυρός” είχε κηρυχθεί, όπως θα λέγαμε. Συνεχίσαμε απλώς τις ανεξάρτητες εκτυπωτικές μας δραστηριότητες περιμένοντας να ξεσπάσει ξανά ο πόλεμος όταν ολοκληρώσουμε τη Ρωσική Ζωή του Βλαδίκα Ιωάννη, την οποία εκδώσαμε ως δημοσιευμένη από την Αδελφότητα του Αγίου Ερμάν της Αλάσκας”—την οποία ο Βλαδίκα υποτίθεται ότι είχε καταργήσει! Αφήσαμε το Σαν Φρανσίσκο την ίδια μέρα που ήρθαμε, και ο Βλαδίκα Αντώνιος είχε χρόνο μόνο να διαβάσει το κείμενο βιαστικά πριν φύγουμε, και προφανώς δεν το είχε “χωνέψει” πλήρως. Με έκπληξή μας, στην ουσία δεν φαινόταν να είναι αντίθετος σε αυτό, δεν διαμαρτυρήθηκε καν ότι δεν είχε ενημερωθεί εκ των προτέρων, και σχετικά με το κείμενο μόνο αναρωτήθηκε “τι θα σκεφτούν οι άνθρωποι στην εκκλησία του Καζάν;” (Εδώ είναι η ζωή ενός αγίου παγκόσμιας σημασίας, ενός προστάτη αγίου της Ρωσικής Διασποράς—και αναρωτιέται τι μπορεί να σκεφτούν οι τοπικοί ταραξίες! Αυτό σίγουρα αποκαλύπτει κάτι για τον περιορισμό σε μια στενή, “επισκοπική” προοπτική, τουλάχιστον!) Αλλά περιμένουμε πλήρως κάποιες μελλοντικές επιπτώσεις, και δεν περιμένουμε ότι η “κατάπαυση του πυρός” θα διαρκέσει επ’ αόριστον!
Έτσι βλέπετε, έχουμε “ειρήνη” για λίγο, και συνεχίζουμε να λειτουργούμε ανεξάρτητα; αλλά η βασική ανθυγιεινή κατάσταση παραμένει αμετάβλητη. Πόσο καιρό θα περάσει μέχρι να ξεσπάσει η επόμενη μάχη δεν γνωρίζουμε, αλλά υποψιαζόμαστε ότι δεν θα είναι μέχρι μετά τη Σύνοδο των Επισκόπων τον Σεπτέμβριο, στην οποία ο Βλαδίκα θα επιθυμεί αναμφίβολα να παρουσιαστεί ως “επικεφαλής” μιας ειρηνικής και ακμάζουσας μονής. Παραμένουμε στις θέσεις μάχης μας, αλλά ακολουθούμε τη συμβουλή των Βλαδίκων Λαυρέντιου και Νεκταρίου να μην κάνουμε τίποτα βιαστικά και να περιμένουμε μέχρι να προκληθούμε σε δράση. Εν τω μεταξύ, θα στείλουμε σύντομα μια νέα επιστολή στον Βλαδίκα Λαυρέντιο και θα δούμε αν έχει περαιτέρω συμβουλές. Η παρούσα ιδέα μας είναι να περιμένουμε μέχρι ο Βλαδίκα Αντώνιος να κάνει κάποια νέα επίθεση κατά της ανεξαρτησίας μας, και στη συνέχεια να του παρουσιάσουμε μια ανοιχτή επιστολή, γεμάτη σεβασμό και αγάπη αλλά πολύ σταθερή, λέγοντας του τι δεν θα κάνουμε. Είμαστε πεπεισμένοι ότι θα ακούσει μόνο ισχυρές λέξεις και πράξεις; τις ήπιες αιτήσεις θα τις αγνοήσει απλώς ή θα τις συντρίψει. Είμαστε αρκετά βέβαιοι ότι θα πολεμήσει σκληρά και μακροχρόνια ενάντια σε μια σταυροπηγιακή μονή στη δικαιοδοσία του (η Μητροπολίτισσα Αριάδνα έχει αυτό το καθεστώς, και δεν μπορεί να κάνει τίποτα μαζί της!), και ότι δεν θα το είχε επιτρέψει ποτέ αν το είχαμε ζητήσει ρητά πριν την κουρά μας; αναμφίβολα θα το παραχωρήσει τελικά, αν το παραχωρήσει, μόνο για να αποφύγει ένα σκάνδαλο. Αν μόνο μπορούσε να δει ότι ως ανεξάρτητοι θα είμαστε οι καλύτεροι φίλοι του, ενώ ως συντριμμένοι σκλάβοι του θα ήμασταν μόνο οι μυστικοί εχθροί του! Η απόφασή μας να είμαστε αμετακίνητοι ενισχύεται μόνο από την παρατήρηση του Βλαδίκα Νεκταρίου—ο οποίος, αντιμετωπίζοντας τον θάνατο, βρίσκει τη δυσκολότερη δοκιμασία του να αποδεχτεί πνευματικά την άδικη και υποτιμητική μεταχείριση του Βλαδίκα Αντώνιου απέναντί του, χωρίς να επιτρέπει στην πίκρα να εισέλθει. Ο Βλαδίκα Νεκτάριος διάλεξε τον δρόμο της πραότητας; αλλά δεν μπορούμε να το αντέξουμε αυτό! Λυπούμαστε μόνο που εμείς οι ίδιοι προκαλούμε θλίψη στον Βλαδίκα Νεκτάριο γιατί δεν γίναμε μαθητές του όταν ο ίδιος ήθελε να ιδρύσει μια μονή—αλλά συνειδητοποιήσαμε τότε ότι αυτό θα ήταν το τέλος της ανεξάρτητης αποστολής μας του εκτυπωμένου λόγου, και μισούμε να σκεφτούμε τη θέση στην οποία θα ήμασταν τώρα αν είχαμε συμφωνήσει να τον ακολουθήσουμε από ευγένεια ή λύπηση. Δεν μετανιώνουμε που πιστά ακολουθήσαμε τα λόγια του Αγίου Ιωάννη του Κασσίου: “Φύγε από γυναίκες και επισκόπους!”
Λυπούμαστε να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι στην Αρχιεπισκοπή του Σαν Φρανσίσκο, υπό την παρούσα ηγεσία, δεν υπάρχει απλώς χώρος για μοναχούς; μπορούν να υπάρξουν και να ευδοκιμήσουν μόνο ανεξάρτητα από αυτή την ηγεσία, όπως η Μητροπολίτισσα Αριάδνα. Η αδιάκοπη (αλλά προφανώς ακούσια—έτσι λειτουργεί) δίωξη του Βλαδίκα Αντώνιου απέναντι στους μοναχούς του τονίζεται από την επίσκεψή του στον Βλαδίκα Νεκτάριο στο νοσοκομείο, όπου τόσο αναστάτωσε τον άρρωστο και ετοιμοθάνατο άνθρωπο που η νοσοκόμα έπρεπε να τον διώξει” (Φαίνεται ότι τον επιπλήττει για το άνοιγμα μιας ενορίας στο Πόρτλαντ χωρίς τη γνώση του—δεν χρειάζεται να ανησυχεί, αυτή η ενορία φαίνεται να είναι στη διαδικασία κλεισίματος, και σχεδόν σίγουρα θα το κάνει χωρίς τον Βλαδίκα Νεκτάριο.)
Αυτή είναι η κατάσταση μας, ενημερωμένη. Αν δεν ακούσουμε από εσάς σχετικά με τις ερωτήσεις μας για το χειρόγραφο, θα σας καλέσουμε μέσα στις επόμενες 3 εβδομάδες περίπου. Το καλοκαίρι μας ήταν ευεργετικά δροσερό μέχρι τις τελευταίες ημέρες, αλλά τώρα η ζέστη έχει αρχίσει σοβαρά και οι δύο υποφέρουμε από αυτήν. Προσευχηθείτε για εμάς, αγαπητέ Πατέρα!
Με αγάπη στον Χριστό τον Σωτήρα μας,
Σεραφείμ, μοναχός
Υ.Γ. Ένα κακό σημάδι—φτάνει σε εμάς από το Σ.Φ., ότι οι λαϊκοί (τους οποίους γνωρίζουμε) κοντά στον Βλαδίκα Αντώνιο διαδίδουν την ιστορία ότι είμαστε σε “πρελστ,” δεν έχουμε κανέναν υπεύθυνο, κ.λπ. Γιατί δεν λέει ο ιεράρχης που κυβερνά τις “υποψίες” του αντί για τους λαϊκούς;