Skip to content

Μοναστήρι vs. εκκλησιαστική οργάνωση. Επιστολή κάλυψης προς...

Επιστολή αριθ. 088
Παραλήπτης: π. Λαυρέντιος Κάμπελ

10 Αυγούστου/23 Αυγούστου 1971

Άγιος Λαυρέντιος ο Αρχιδιάκονος

Αγαπητέ Αδελφέ εν Χριστώ Λαυρέντιε,

Συγχαρητήρια για την γιορτή του ονόματός σας! Είθε ο Θεός να σας χαρίσει να μεγαλώνετε με κάθε χρόνο στις χριστιανικές αρετές και να φτάσετε στο τέλος στο αιώνιο Βασίλειό Του!

Συνημμένη είναι η επίσημη επιστολή μας προς εσάς για να σας βοηθήσει να αποφασίσετε σχετικά με την ένταξή σας σε εμάς. Τι λέει στην καρδιά σας;

Η αναστάτωση του π. Φιόδωρου φαίνεται να είναι σημαντική· παραπονέθηκε επίσης στον διάκονο Νικόλαο. Όσον αφορά την παροχή συμβουλών, το ζήτησε, λέγοντας στον π. Ερμάν ότι ήταν δυσαρεστημένος εκεί που ήταν, ότι είχε την ευκαιρία να πάει στον Βλάντ. Βιτάλι, ή ίσως θα μας ενωνόταν, και τι νόμιζε ο π. Ερμάν; Η απάντηση του π. Ερμάν δεν ήταν καθόλου κακή ή αυστηρή, αλλά ήταν πολύ σαφώς βασισμένη στην ιδέα ότι δεν μπορούσαμε να ζητήσουμε από κάποιον να ταξιδέψει 3000 μίλια στις πρωτόγονες συνθήκες μας όταν ήταν το πολύ αδιάφορα (αν όχι καθόλου) ενδιαφερόμενος για ό,τι κάνουμε. Ο π. Ερμάν πρότεινε να διαβάσει αρκετές εκδόσεις του OW αν ήθελε να μάθει τι κάνει την κοινότητά μας να “λειτουργεί,” αλλά πιθανώς θα ένιωθε πιο άνετα με το ρωσικής κατεύθυνσης έργο του Βλάντ. Βιτάλι. Το γεγονός ότι ο π. Φιόδωρος μπορεί να αναστατωθεί τόσο πολύ από αυτό οδηγεί κάποιον να υποψιάζεται ότι πράγματι είχε στο μυαλό του ακριβώς αυτό που σας είπε: ότι, έχοντας εμπειρία (?) στον μοναχισμό, ήθελε να έρθει και να “τρέξει την παράσταση.”

Αλλά φυσικά έχει δίκιο όταν λέει ότι αυτό που κάνουμε είναι “μη κανονικό”—από την άποψη της επικρατούσας ρωσικής εκκλησιαστικής πρακτικής. Υπάρχουν, ωστόσο, άφθονες προηγούμενες περιπτώσεις από τις ζωές των Αγίων—π.χ. του Αγίου Σέργιου—για να πάει κανείς στην έρημο για να σώσει την ψυχή του. “Η ίδρυση ενός μοναστηριού” είναι άλλο θέμα, αλλά δεν ήρθαμε εδώ με την πρόθεση να “ιδρύσουμε ένα μοναστήρι,” και στην πραγματικότητα δεν είχαμε τίποτα άλλο παρά προβλήματα από τότε που ο Βλαδίκα Α. “ίδρυσε ένα μοναστήρι” για εμάς· αλλά αν αυτό είναι αυτό που θέλει ο Θεός και η Εκκλησία επιθυμεί να έχουμε, τότε θα αγωνιστούμε να έχουμε ένα πραγματικό, και όχι ένα ψεύτικο που είναι απλώς μια ιδιοτροπία ενός επισκόπου, και θα αγωνιστούμε για το γνήσιο, ανεξάρτητο μοναστικό πνεύμα και όχι να πειραστούμε από οποιαδήποτε άκαρπα συκιά που έρχεται και καυχιέται για την “εμπειρία” της, τις διαταγές της, την οργανωτική της ικανότητα ή οτιδήποτε άλλο.

Στην επικρατούσα ρωσική κατανόηση σήμερα, ένα “μοναστήρι” είναι ένα μέρος με μια τυχαία συλλογή ανθρώπων, με μια σαφή λειτουργία στην Εκκλησία: να υπηρετεί ως θερινή κατοικία του επισκόπου, κέντρο πικνίκ, δεξαμενή ανθρώπινου δυναμικού για τις εκκλησιαστικές ανάγκες, κ.λπ. Και οι “μοναχοί” είναι αυτοί οι άνθρωποι που γίνονται δούλοι, συνθλιμμένοι από τις αρχές για χάρη της “υπακοής,” που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από την εκκλησιαστική οργάνωση: οι πιο ελπιδοφόροι ως επίσκοποι, οι λιγότερο ελπιδοφόροι ως ιερομόναχοι σε ενορίες που δεν μπορούν να αντέξουν τίποτα καλύτερο, και οι εντελώς ανόητοι να παραμείνουν στο μοναστήρι και να φροντίζουν τις αγελάδες. Ενάντια σε μια τέτοια διαστρεβλωμένη ιδέα, τόσο των μοναστηριών όσο και της “υπακοής” και των μοναστικών αρετών, διαμαρτυρόμαστε έντονα, και αν ο Θεός μας δώσει να έχουμε ένα πραγματικό μοναστήρι εδώ, θα ταιριάζει σε αυτή την “αποδεκτή” εικόνα μόνο πάνω από τα πτώματά μας. Αυτό είναι που έχει στο μυαλό του ο Β. Α. (και ο Βλάντ. Βιτάλι επίσης, ο οποίος πρόσφατα απαγόρευσε σε έναν Αθωνίτη ιερομόναχο να επαναστατήσει τη σκήτη στο Γκράντ Κιτέζ ή οπουδήποτε αλλού), και αυτό είναι προφανώς αυτό που σκέφτεται και ο π. Φιόδωρος. Σε αυτή την έννοια, ο “μοναχισμός” έχει γίνει κάποια μορφή πνευματικής γυμναστικής (προσκυνήσεις, υπακοές, κ.λπ.) που μπορεί να αποκτηθεί ζώντας για λίγο σε ένα “μοναστήρι” και μόλις το αποκτήσεις μπορείς να γίνεις τυχαίος μέλος οποιουδήποτε άλλου “μοναστηριού” και να προσφέρεις στους άλλους τον καρπό της γυμναστικής σου εμπειρίας—εν τω μεταξύ ανεβαίνοντας στην ιεραρχία των εκκλησιαστικών βαθμών μέχρι, αν είσαι τυχερός, να γίνεις επίσκοπος και να μπορείς να τρέχεις τη δική σου παράσταση. Όχι! Ο μοναχισμός είναι μια διάθεση και προσπάθεια της ψυχής που αγωνίζεται για σωτηρία, και η κοινοβιακή του μορφή διαμορφώνεται από τη ζωή σε κοινότητα με άλλους του ίδιου νου και ψυχής και έρχεται να είναι ένα με αυτούς στην επιθυμία τους, ο καθένας να ενθαρρύνει τους άλλους προς τη σωτηρία. Αυτό, από όλα τα σημάδια, είναι αυτό που έχει ο π. Παντελεήμονας, και οι Έλληνες γενικά φαίνεται να είναι ακόμα πολύ ενήμεροι για τον μοναχισμό καθαυτό και όχι απλώς ως μια λειτουργία στην Εκκλησία υπό την επιρροή των επισκόπων. Ο π. Νεκτάριος σοκαρίστηκε όταν μιλήσαμε γι’ αυτόν τον π. Παντελεήμονα ως υποψήφιο για επίσκοπο; ένας ηγούμενος δεν πρέπει να “προάγεται” σε επίσκοπο, αλλά να παραμένει εκεί που είναι για ζωή; και αν ο π. Παντελεήμονας γινόταν επίσκοπος, εκτός από μια ακραία έκτακτη ανάγκη, θα έχανε όλο τον σεβασμό στην Ελλάδα.

Αυτή η έννοια, ωστόσο, φαίνεται να πεθαίνει μεταξύ των Ρώσων, σίγουρα μεταξύ των επισκόπων.

Όσον αφορά την παραίτησή σας από τη δουλειά σας: θα ήταν αναμφίβολα καλύτερο για την ψυχική σας ηρεμία (“οικονομική ασφάλεια”) αν παίρνατε μια “άδεια απουσίας,” διατηρώντας το δικαίωμα να επιστρέψετε στη δουλειά σας; αυτό θα ήταν φυσιολογικό και δεν θα το θεωρούσαμε έλλειψη πίστης σε εμάς ή οτιδήποτε άλλο. Ωστόσο, με αυτόν τον τρόπο δεν θα λάβετε τα χρήματα της σύνταξής σας και έτσι δεν θα μπορείτε να κάνετε το ταξίδι σας;; ή ίσως ένα συντομότερο ταξίδι;; Αποφασίστε τι είναι πιο σοφό, με κανονικά ανθρώπινα κριτήρια.

Αυτό θα είναι το υπόβαθρο για την συνοδευτική επιστολή. Ελπίζουμε να σας δούμε στην Ουσπενίγιε, όταν θα δείτε την φανταστική εφεύρεση που θα τεθεί σε λειτουργία για εμάς από τους Ορθόδοξους γείτονές μας στο Ρέντινγκ.

Με αγάπη στον Χριστό,