Νικόδημος, προσωπικότητα δημοσίευσης, Αμερικανική Ορθοδοξία
1/14 Οκτωβρίου 1971
Προστασία της Υπεραγίας Θεοτόκου
Αγαπητέ Αδελφέ εν Χριστώ, Αλεξέι,
Χαιρετισμούς εν Κυρίω Ιησού Χριστώ. Διαβάσαμε τις δύο επιστολές σας με μεγάλο ενδιαφέρον. Λίγο υποψιαζόμουν, όταν ανέφερα τυχαία την Ορθόδοξη Αμερική στην επιστολή μου, ότι θα προκαλούσε μια τέτοια αντίδραση! Είχαμε σκεφτεί μια τέτοια περιοδική έκδοση—στην πραγματικότητα μια εφημερίδα—ως κάτι που θα πραγματοποιηθεί μόνο στο αόριστο μέλλον, και μάλλον κατά μήκος των γραμμών του Ενημερωτικού Δελτίου του π. Νεκτάριου, μόνο πολύ επεκταμένο. Μια αμερικανική εκδοχή της Ορθόδοξης Ρωσίας. Αλλά η ιδέα σας είναι στην πραγματικότητα αρκετά διαφορετική, οπότε θα πρέπει να έχει τον δικό της τίτλο και το δικό της περιεχόμενο και καθοδηγητική ιδέα.
Αυτό με φέρνει στο θέμα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι περισσότερα Ορθόδοξα υλικά στα αγγλικά είναι πολύ αναγκαία, και σίγουρα υπάρχει χώρος για μια άλλη Ορθόδοξη περιοδική έκδοση στην Αμερική. Αλλά πριν εκτυπωθεί μια μόνο γραμμή, το όλο θέμα θα πρέπει να σκεφτεί και—πιθανώς επίσης να υποφέρει!—προσεκτικά. Ο Βλαντίμιρ μας έγραψε πρόσφατα για την ανησυχία του ότι μια τέτοια περιοδική έκδοση μπορεί να τείνει να επαναλαμβάνει την κάλυψη μιας από τις υπάρχουσες περιοδικές εκδόσεις της Συνόδου μας—δηλαδή, Ορθόδοξος Λόγος, Ορθόδοξη Ζωή, και οι εκδόσεις του π. Νεκτάριου. Το γεγονός ότι ενδιαφέρεστε να σειριοποιήσετε το άρθρο “Σινδόνη,” όταν ένα παρόμοιο άρθρο έχει ήδη εμφανιστεί στην Ορθόδοξη Ζωή, μπορεί να επιβεβαιώσει αυτή την ανησυχία.
Στην εμπειρία μας, το πιο σημαντικό πράγμα για μια τέτοια περιοδική έκδοση είναι να έχει τη δική της ξεχωριστή “προσωπικότητα,” την καθορισμένη καθοδηγητική ιδέα μαζί με τον τρόπο που αυτή η ιδέα εκφράζεται. Αυτή η “προσωπικότητα” δεν φαίνεται μόνο στο περιεχόμενο, τη μορφή και την εκδοτική πολιτική, αλλά και στο στυλ, και την αποκάλυψη του ποιος είναι πίσω από αυτήν (όχι κανείς προσωπικά, αλλά τι είδους άνθρωπος: λόγιος; κήρυκας; δάσκαλος; η φωνή μιας “δικαιοδοσίας”; ένας μεταστραφείς που μιλάει προς και με άλλους μεταστραφείς, κ.λπ.) και προς ποιον απευθύνεται (ένα ακαδημαϊκό κοινό; δημοφιλές ή ημι-δημοφιλές; μεταστραφείς; κ.λπ.). Όλα αυτά δεν είναι εύκολο να οριστούν, αλλά πρέπει τουλάχιστον να γίνονται αισθητά αν η περιοδική έκδοση πρόκειται να έχει τη δική της προσωπικότητα και να μην είναι απλώς μια διάφορη συλλογή υλικών.
Ο π. Ερμάν και εγώ θα ήμασταν ευτυχείς να είμαστε οι “σύμβουλοί” σας (σε αυτόν τον τομέα οι δύο κεφαλές μας είναι σίγουρα καλύτερες από μία!) σε αυτό, αλλά αυτή η λειτουργία περιορίζεται σε γενικές συμβουλές, συν οποιαδήποτε συγκεκριμένα σχόλια σχετικά με το περιεχόμενο. Το “δημιουργικό” βάρος—συγκεκριμένα, η δημιουργία μιας “προσωπικότητας,” και αυτό όχι ως τεχνητό πράγμα αλλά ως προερχόμενο από μια καθορισμένη επιθυμία να καλυφθεί μια καθορισμένη ανάγκη—θα βαρύνει αποκλειστικά εσάς και τους συνεργάτες σας.
Αλλά πρώτα απ’ όλα: να είστε προειδοποιημένος. Είστε μεταστραφείς, και μάλιστα αρκετά νέος. Είναι χαρακτηριστικό των μεταστραφών να ξεκινούν με μεγάλες ιδέες, συνήθως σε μια ανεπαρκή βάση, και τα περισσότερα από τα σχέδιά τους να αποτυγχάνουν, αφήνοντας πίσω τους πληγές. Το λέω αυτό όχι για να σας τρομάξω, και σίγουρα όχι για να σας αποθαρρύνω, αλλά για να ενθαρρύνω τη νηφαλιότητά σας! Όταν αποτυγχάνουν τα σχέδια των μεταστραφών, υπάρχουν συγκεκριμένοι λόγοι. Μερικές φορές είναι η υπερβολική εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και το “να ξέρουν καλύτερα” από οποιονδήποτε άλλο; πιο συχνά, ίσως, είναι η έλλειψη της πρακτικής σοφίας και της βαθιάς αποφασιστικότητας. Πριν από μερικά χρόνια, ένας μεταστραφείς ήθελε να χτίσει μια βάρκα, να πάει στην Αλάσκα, και να “ανοίξει ένα μοναστήρι, ορφανοτροφείο, ή ό,τι άλλο.” Μπορεί κανείς σχεδόν να εγγυηθεί ότι ό,τι ξεκινά δεν θα λειτουργήσει, επειδή ο ίδιος δεν αποκαλύπτει την συγκεκριμένη αποφασιστικότητα να κάνει ένα συγκεκριμένο πράγμα, και τα σχέδιά του δεν βασίζονται σε μια συγκεκριμένη ανάγκη (ούτε καν τη δική του) αλλά μάλλον σε μια αργόσχολη ονειροπόληση.
Έχοντας πει αυτό, θα ήθελα να σας ενθαρρύνω να κάνετε κάποιες σκέψεις σχετικά με την “προσωπικότητα” της προτεινόμενης δημοσίευσής σας. Συγκεκριμένα, αναφέρετε, εκτός από τη “Σινδόνη,” τα τμήματα “Πατέρες” και “Ορθόδοξη Κληρονομιά.” Αυτά είναι καλά, αλλά δεν δίνουν ακόμα μια προσωπικότητα ή τόνο στη δημοσίευση. Στην πραγματικότητα, αυτή η “προσωπικότητα” είναι τόσο σημαντική ώστε το ίδιο άρθρο που παρουσιάζεται σε περιοδικά με εντελώς διαφορετική προσωπικότητα θα διαβαστεί και θα κατανοηθεί πολύ διαφορετικά.
Ο π. Ερμάν και εγώ συζητήσαμε αυτό το θέμα εκτενώς την άλλη μέρα, και καταλήξαμε σε κάτι που μπορεί να σας δώσει μια “υπόδειξη”; πάρτε το για ό,τι το θεωρείτε. Ένα πράγμα που λείπει σε μεγάλο βαθμό από τις αμερικανικές Συναγωγές είναι αυτό που θα μπορούσε να ονομαστεί αίσθηση της “ζωής” ή του “παλμού” της αμερικανικής αποστολής. Ίσως αυτός ο παλμός να είναι ακόμα αχνός, αλλά είναι το θεμέλιο ό,τι θα είναι στο μέλλον. Ο π. Νεκτάριος μας κρατά ενήμερους για τις δραστηριότητες της ενορίας του, αλλά αυτό είναι σχεδόν όλο ό,τι ακούμε. Είναι οι υπόλοιποι Αμερικανοί Ορθόδοξοι, λοιπόν, απλώς απομονωμένα άτομα σε μια ρωσική θάλασσα, ή υπάρχει πραγματικά κάτι που μας συνδέει όλους μαζί, που σημαίνει: ότι μπορούμε να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον. Μια περιοδική έκδοση θα μπορούσε να βοηθήσει να φέρει κοντά, που σημαίνει: ότι μπορούμε να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον. Μια περιοδική έκδοση θα μπορούσε να βοηθήσει να φέρει κοντά και να ενθαρρύνει αμοιβαία τους ευρέως διασκορπισμένους αδελφούς μας. Αν κοιτάξει κανείς, βρίσκει αρκετούς που θέλουν την πραγματική Ορθοδοξία για την οποία η Σύνοδος στέκεται, σε αντίθεση με την αδυναμία αυτού που περνά για “Αμερικανική Ορθοδοξία” γενικά. Υπάρχει η ενορία του π. Γιώργου Λάμπρου στο Μπάφαλο, ο π. Ιάκωβος Γκρίφθς στη Νέα Υόρκη, ο π. Μιχαήλ Αζκούλ στο Σεν Λούις, η νέα ενορία στην Τούσον: και φυσικά ο π. Νεκτάριος στο Σιάτλ και η Μονή της Αγίας Μεταμορφώσεως στη Βοστώνη (και η θυγατρική της μονή εκεί); και ακόμη και τα κυρίως ρωσικά μοναστήρια μας στο Τζόρντβιλ και το Νόβο-Ντιβέγιεβο έχουν το μερίδιο τους στην αληθινή αμερικανική Ορθοδοξία μας; μην αναφέρουμε τον π. Πέτρο Καράς και την εντυπωσιακή ελληνική αποστολή του στο Τορόντο (η οποία έχει προσελκύσει 1000 οικογένειες σε λιγότερο από δύο χρόνια!); και τους πολλούς ατομικούς μεταστραφείς μας που είναι διασκορπισμένοι σε όλη τη χώρα. Παρεμπιπτόντως, ο Βλαντίμιρ θα μπορούσε να γράψει μια πολύ ενδιαφέρουσα αναφορά για το ταξίδι του το περασμένο καλοκαίρι. Στην πραγματικότητα, αν θέλετε να ξέρετε ποιον να συμβουλευτείτε, θα πρέπει να συμβουλευτείτε ανθρώπους όπως εσείς και να εκδώσετε μια περιοδική έκδοση από και για μεταστραφείς.
Όλα αυτά είναι, θεωρητικά, η πρώτη ύλη για μια περιοδική έκδοση; η χρήση που θα γίνει από αυτήν θα εξαρτηθεί από εσάς. Θα μπορούσαν να υπάρχουν καλά άρθρα για διάφορα Ορθόδοξα θέματα από τον Δρ. Τζόνστον, τον π. Μιχαήλ Αζκούλ και άλλους; “αναφορές” από ενορίες ή αποστολές; απλές “επιστολές προς τον εκδότη,” αν ήταν κάπως αποκαλυπτικές ή σημαντικές; κ.λπ. κ.λπ. Υπάρχουν τρεις από εσάς τώρα που ενδιαφέρονται γι’ αυτό: εσείς, ο Βλαντίμιρ και ο Δρ. Τζόνστον; όλοι Αμερικανοί μεταστραφείς με οικογένειες. Θα ελπίζαμε να δούμε να προκύπτει από αυτή τη κοινή κατάσταση κάτι που να απαντά στις κοινές ανάγκες των Ορθοδόξων Αμερικανών. Στην πραγματικότητα—να επαναλάβω τον εαυτό μου—η “ανάγκη” είναι πιθανώς η λέξη-κλειδί για ολόκληρο το έργο. Θα πρέπει να αναληφθεί όχι απλώς ως μια “καλή ιδέα” ή κάτι που ίσως είναι χρήσιμο—αλλά μόνο αν προσπαθεί να καλύψει μια καθορισμένη και ακόμη και απελπισμένη ανάγκη. Πώς βλέπετε αυτή την ανάγκη, και τι έχετε να προσφέρετε;
Μια άλλη ερώτηση που είναι ένα ολόκληρο πεδίο από μόνη της: Ορθόδοξο υλικό για παιδιά, το οποίο είναι πολύ αναγκαίο. Είτε και πώς μπορεί να συμπεριληφθεί στο έργο σας είναι, φυσικά, μια άλλη ερώτηση.
Όλα αυτά τα γράφω όχι με τη μορφή “προτάσεων,” αλλά μάλλον για να σας δώσω κάτι να “αντιδράσετε” και να βοηθήσετε να κάνετε τις δικές σας ιδέες πιο σαφείς.
Υπάρχουν πολλές “δευτερεύουσες” ερωτήσεις που είναι επίσης σημαντικές, και θα πρέπει να σκεφτούν: πρακτικά ζητήματα εκτύπωσης, μορφής, κόστους, κυκλοφορίας, κ.λπ. Θα χαρούμε να συζητήσουμε μερικά από αυτά μαζί σας όταν έρθετε σε δύο εβδομάδες (η 23η Οκτωβρίου είναι καλή).
Όσον αφορά τον τίτλο: Ορθόδοξο Πνεύμα είναι ήδη ο τίτλος μιας παν-Ορθόδοξης εφημερίδας στο Κλίβελαντ!
Σκεφτείτε, συμβουλευτείτε, προσευχηθείτε. Προσευχηθείτε στον Βλάδικα Ιωάννη. Δεν θα υπήρχε κανένας Ορθόδοξος Λόγος σήμερα χωρίς αυτόν.
Ναι, θα είναι κατάλληλο, όταν το έργο είναι σαφές, να ζητήσετε την ευλογία του Βλάδικα Αντωνίου, και έχετε το δικαίωμα να το πείτε στους αναγνώστες σας, καθώς είναι μέρος της “προσωπικότητάς” σας.
Όσον αφορά τη “Σινδόνη”: είναι σοφό να παίρνετε σοβαρά (ακόμα και όταν μπορεί να μην συμφωνείτε!) τις απόψεις του π. Νεκτάριου, οι οποίες γενικά αντικατοπτρίζουν τις απόψεις του π. Παντελεήμονα και των παραδοσιακών Ελλήνων γενικά. Μέχρι σήμερα δεν είμαστε σίγουροι αν οι Έλληνες έχουν δίκιο για το Ζεϊτούν (το απορρίπτουν ως δαιμονική εμφάνιση), αλλά σεβόμενοι τις ισχυρές τους απόψεις δεν θα εκτυπώσουμε τίποτα περισσότερο γι’ αυτό, εκτός αν υπάρξει κάποια θεαματική εξέλιξη. Ειλικρινά, δεν ξέρουμε αν η “Σινδόνη” ανήκει σε αυτή την κατηγορία ή όχι, καθώς δεν την έχουμε μελετήσει προσεκτικά, αν και έχουμε την τάση να την αποδεχτούμε με την εξουσία του Τζόρντβιλ. Αλλά σίγουρα οι αντιρρήσεις του π. Νεκτάριου θα πρέπει να μελετηθούν και η περαιτέρω γνώμη του (μετά την ανάγνωση του χειρογράφου της Σάρας) να ληφθεί σοβαρά υπόψη. Ούτε εμείς το έχουμε διαβάσει ακόμα, οπότε δεν μπορούμε να σχολιάσουμε.
Σας ευχαριστώ πολύ για την προσφορά να μας φέρετε οτιδήποτε. Αν υπάρχει κάτι συγκεκριμένο που χρειαζόμαστε, θα γράψουμε μερικές ημέρες πριν έρθετε. Έχουμε ήδη βιώσει δύο κρύες περιόδους, και ο ζεστός καιρός των τελευταίων 2 εβδομάδων φαίνεται να φ fades ξανά σήμερα. Καλύτερα να ετοιμάσουμε τη σόμπα μας στην τράπεζα, αλλιώς θα υποφέρετε!
Με αγάπη εν Χριστώ τον Σωτήρα μας,