Η βεβαίωση του Βλαδίκα Ιωάννη καταπνίγεται, η μάχη της Ορθοδοξίας
12 Ιουνίου/25 Ιουνίου, 1972
Αγαπητέ Πατέρα Νεκέτα,
Ευλογείτε! Σας ευχαριστώ για την Xerox της επιστολής του ανθρώπου από το Τέξας—του στέλνουμε μερικά πράγματα. Είμαστε πάντα ευγνώμονες για τις Xerox σας, ακόμα κι αν δεν τις αναφέρουμε πάντα.
Παρακαλώ συγχωρέστε μας, αλλά εδώ είναι μερικές ακόμη παρατηρήσεις σχετικά με μια θλιβερή τάση!
Επισκεφθήκαμε το Σαν Φρανσίσκο την Παρασκευή (10/23 Ιουνίου) για να παρακολουθήσουμε τη Λειτουργία στο Σεπόλκο του Βλαδίκα Ιωάννη; επειδή η 19η Ιουνίου/2 Ιουλίου πέφτει την Κυριακή φέτος, ο Βλαδίκα Αντώνιος αποφάσισε να έχει τη μία Λειτουργία που επιτρέπει κάθε χρόνο την ημέρα του ονόματος του Βλαδίκα Ιωάννη αντί. Αυτό είναι λίγο παράξενο, καθώς μια φορά πριν, όταν η 2 Ιουλίου έπεσε την Κυριακή, υπήρξε Λειτουργία—χωρίς παννυχίδα μετά, καθώς ήταν Κυριακή, αλλά παρ’ όλα αυτά υπήρξε Λειτουργία για να σημειωθεί η επέτειος. Οι φήμες λένε, και είναι αρκετά πειστικές, ότι ο Βλαδίκα Αντώνιος ενεργούσε με τη συμβουλή του κλήρου του καθεδρικού ναού, οι οποίοι ήταν αντίθετοι στη βεβαίωση του Βλαδίκα Ιωάννη από την αρχή, και χρησιμοποίησαν την δικαιολογία ότι είναι Κυριακή για να εξαλείψουν τον “ανταγωνισμό” φέτος.
Εμείς οι ίδιοι είμαστε κάπως αναστατωμένοι γενικά για την θλιβερή κατεύθυνση στην οποία φαίνεται να πηγαίνει η Ρωσική Ορθοδοξία στο Εξωτερικό, αυτή η φαινομενικά μικρή μεταφορά της ημέρας της βεβαίωσης του Βλαδίκα Ιωάννη μας οδήγησε σε περαιτέρω σκέψεις. Έχουν περάσει 6 χρόνια από την κοίμηση του Βλαδίκα Ιωάννη. Η σπίθα της Ορθοδοξίας στη ρωσική διασπορά συνεχίζει να μειώνεται αυτά τα χρόνια—και όμως εδώ είναι ένα θεόσταλτο καύσιμο για να ανάψει και να διαδώσει τη σπίθα! Σκεφτήκαμε: γιατί τόσες προσπάθειες να περιοριστεί η βεβαίωση ενός προφανή θαυματουργού και αγίου για τις εποχές μας; Γιατί όχι περισσότερες από μία Λειτουργία το χρόνο στο Σεπόλκο του (όπως υπήρχε πριν έρθει ο Βλαδίκα Αντώνιος, όταν ο Βλαδίκα Νεκτάριος ήταν προσωρινός κυβερνήτης επίσκοπος); Γιατί δεν οργανώνονται τακτικές προσκυνήσεις;
Λοιπόν, φυσικά υπάρχουν μερικοί σαφείς λόγοι γιατί όχι, και αυτοί επιβεβαιώθηκαν για εμάς από την επίσκεψή μας στον Βλαδίκα Αντώνιο μετά τη Λειτουργία. Πέρασε το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου επισημαίνοντας 3 ή 4 σημεία στη Ρωσική Ζωή του Βλαδίκα Ιωάννη για τα οποία οι άνθρωποι είχαν παραπονεθεί. Λοιπόν, είναι αλήθεια ότι αυτά τα σημεία θα μπορούσαν να είχαν εκφραστεί ή παρουσιαστεί καλύτερα; αλλά πίσω από αυτά τα κάπως τεχνικά σημεία, αισθανθήκαμε ότι—όπως αναφέρατε όταν μιλήσατε στον Βλαδίκα Βιτάλι—ότι δεν μιλούσαμε την ίδια γλώσσα, ότι ο Βλαδίκα Αντώνιος κάπως απωθούσε το κύριο σημείο σχετικά με τον Βλαδίκα Ιωάννη. Συνεχώς έλεγε: το όλο θέμα είναι πολύ φρέσκο, πολύ αμφιλεγόμενο; πάντα περιμένουμε τουλάχιστον 50 χρόνια πριν μιλήσουμε για αγιότητα (μετά από τα οποία, φυσικά, οι Ρώσοι μας θα έχουν ξεχάσει) κ.λπ. Σε αυτό ο π. Ερμάν τελικά έπρεπε να πει: Αλλά ο Βλαδίκα Ιωάννης είναι άγιος, θαυματουργός! Η απάντηση του Βλαδίκα Αντωνίου: Λοιπόν, εσείς και εγώ μπορούμε να μιλήσουμε έτσι μεταξύ μας, αλλά όχι δημόσια! Αποχωρήσαμε νιώθοντας ότι ο κυβερνών ιεράρχης μας είχε δώσει τη συμβουλή (αν και δεν την είχε εκφράσει με τόσες πολλές λέξεις): Η αφοσίωση και η αγάπη σας είναι αξιέπαινες, αλλά μην είστε τόσο ενθουσιώδεις, όχι τόση ζέση, μην κάνετε τον Βλαδίκα Ιωάννη ήρωα, αφήστε την μικρή ομάδα των βεβαιωτών του να το κρατήσει σχεδόν για τον εαυτό τους.
Τι να πούμε; Δεν κρίνουμε τον Βλαδίκα Αντώνιο. Προφανώς είναι σε μια δυσάρεστη θέση και υπόκειται σε πολλές πιέσεις και υπεύθυνος για τη διατήρηση της ειρήνης μεταξύ ενός δύσκολου ποιμνίου; και μπορούμε να σκεφτούμε έναν ή δύο επισκόπους που πιθανώς δεν θα επέτρεπαν ποτέ να τελεστεί Λειτουργία στο Σεπόλκο. Αλλά αυτός είναι ο δρόμος προς την εξαφάνιση της Ορθοδοξίας, κάνοντάς την κάτι “μη αμφιλεγόμενο” και καθόλου ελκυστικό για τη νεότερη γενιά. Είναι ακριβώς η Ορθόδοξη “ηρωισμός” κάποιου όπως ο Βλαδίκα Ιωάννης που μπορεί να φουντώσει τη νεολαία με ζήλο για την Ορθοδοξία; αλλά στο Σαν Φρανσίσκο είναι προφανές ότι η βεβαίωση του Βλαδίκα Ιωάννη θα επιτραπεί να πεθάνει αν είναι δυνατόν.
Αποχωρήσαμε εντελώς απογοητευμένοι για την πιθανότητα παρουσίασης του “Ορθόδοξου Λόγου” στους Ρώσους. Απλώς συμβαίνει ότι αρκετά από τα αναγκαία θέματα σήμερα είναι “αμφιλεγόμενα,” αλλά πρέπει να καθόμαστε και να αφήνουμε τα πνεύματα να θριαμβεύουν και να καταπνίγουν το πνεύμα όλων; Φοβόμαστε να σκεφτούμε πού θα ήμασταν τώρα αν το Ορθόδοξο Λόγο είχε εμφανιστεί στα Ρωσικά όλα αυτά τα χρόνια—στην πραγματικότητα, δεν υπάρχουν πολλοί επίσκοποι εκτός από τον Βλαδίκα Ιωάννη που θα μας είχαν ενθαρρύνει. Στα πρώτα τεύχη μας, όταν αρχίσαμε να λαμβάνουμε παράπονα για το ότι ήμασταν τόσο φωνακλάδες σχετικά με τον Αθηναγόρα, σχετικά με τη σύγκριση του Πάπα με τον Αντίχριστο, κ.λπ., πήγαμε στον Βλαδίκα Ιωάννη με κάποια αμφιβολία—ίσως πραγματικά δεν θα έπρεπε να είμαστε τόσο φωνακλάδες; Αλλά δόξα τω Θεώ, ο Βλαδίκα Ιωάννης μας υποστήριξε πλήρως και μας ευλόγησε να συνεχίσουμε με την ίδια πνευματική διάθεση.
18 Ιουνίου/1 Ιουλίου, 1972
Μάρτυρας Λεόντιος
Το νέο Λόγος έφτασε, αποκαλύπτοντας την τελευταία φάση της θλιβερής πορείας του π. Ευσεβίου προς τον αιρετισμό. Ελπίζουμε ότι γίνεται τόσο γελοίος ώστε μόνο λίγοι θα τον ακολουθήσουν μέχρι τώρα; αλλά ποιος ξέρει;
Το ίδιο τεύχος έχει την πραγματική επίθεση του π. Μιχαήλ Αζκούλ κατά του π. Γεωργίου Λιούις. Είμαστε εκτός βηματισμού, ή διαγιγνώσκουμε σωστά μια εντελώς λανθασμένη στάση εκεί; Κάποιος μπορεί να αμφισβητήσει την αποτελεσματικότητα ορισμένων παρατηρήσεων του π. Γεωργίου, επειδή εκείνοι που δεν είναι ήδη συμπαθητικοί σε όσα λέει θα προσπαθήσουν να το απορρίψουν ως “προσωπική επίθεση.” Αλλά δεν υπάρχει καμία υπονοούμενη ή συκοφαντική ένδειξη—όλα όσα λέει είναι αληθινά και συμπτωματικά. Σίγουρα δεν είναι μυστικό ότι οι επίσκοποι της Μετροπόλεως τρώνε κρέας (γνωρίζαμε κάποτε έναν μάγειρα στο Άγιο Τύχων, ο οποίος ετοίμαζε κρέας ακόμα—προς έκπληξή μας—για τον Σαχόβσκοϊ) και ότι κανείς δεν περιμένει από αυτούς να μην το κάνουν; και αυτό πραγματικά αποκαλύπτει τη στάση τους απέναντι στο podvig και την εκκλησιαστική παράδοση. Αλλά δυστυχώς η νοοτροπία της Μετροπόλεως είναι τέτοια που αν βρουν έστω και έναν από τους μοναχούς μας να τρώει κρέας, θα αναιρέσει ολόκληρη τη Σύνοδο Επισκόπων τους και θα δικαιολογήσει την κατηγορία μας ως “φαρισαίους” για την αναφορά του ζητήματος.
Ο π. Μιχαήλ φαίνεται να γράφει από μια “υψηλή” σκοπιά σε όλη τη μάχη (και πράγματι, γράφει για ένα προτεσταντικό χαρισματικό περιοδικό). Κανείς με το σωστό μυαλό, σίγουρα, δεν θέλει “ειρήνη” με τη Μετροπόλη τώρα—εκτός αν, φυσικά, υπήρχε ένα θαύμα και η Μετροπόλη θα ομολογούσε και θα μετανίωνε για την αυτοκεφαλία της, τον εκσυγχρονισμό, την χαλαρότητα και όλα τα άλλα. Και από την πλευρά της Συνόδου η διαμάχη έχει γίνει σε υψηλό επίπεδο. Οι επίσημες δηλώσεις έχουν είναι πολύ συγκρατημένες και αν κάτι υποτιμημένο; και οι ανεπίσημες δηλώσεις όπως του π. Γεωργίου και οι δικές σας έχουν σωστά συλλάβει τα κύρια σημεία και τα έχουν επιδιώξει με ζήλο. Αυτή δεν είναι μια “δικαιοδοτική” διαμάχη; είναι μια περίπτωση γαλλικής, αποστασίας έναντι της διατήρησης του εαυτού μας από αυτήν και της αφύπνισης άλλων σε αυτήν. Η πιο υγιής γνώμη της Συνόδου πάντα έλεγε: ευχαριστώ τον Θεό που η Μετροπόλη έχει φύγει, το μη υγιές μέλος έχει κοπεί και έτσι δεν θα επηρεάσει τους υπόλοιπους. Απλώς είμαστε μπερδεμένοι και δεν μπορούμε να καταλάβουμε με τι θέλει ο π. Μιχαήλ να κάνει “ειρήνη”; Αυτό δεν φαίνεται να είναι η “μαχητική” Ορθοδοξία που χρειαζόμαστε σήμερα.
Αλλά ακόμη και οι υψηλοί κύκλοι είναι αδιάφοροι προς την “μαχητική” Ορθοδοξία που θέλουμε. Μερικές φορές μας έρχεται στο μυαλό ότι είμαστε πραγματικά όλοι “τρελοί” που κάνουμε τη μάχη; απελπιστικά αριθμητικά μειονεκτούμε, προχωράμε στη μάχη με την πλήρη προσδοκία να κοπεί—αν όχι από μπροστά, τότε από πίσω, που είναι χειρότερο. Αλλά δόξα τω Θεώ, ας πολεμήσουμε όσο είναι ημέρα και έχουμε την ευκαιρία; πραγματικά δεν πολεμάμε για μια γήινη βασιλεία, και αν πρέπει να σταματήσουμε για “πολιτική” δεν θα κάνουμε πολλή μάχη. Είμαστε πολύ εμπνευσμένοι από τα νέα έγγραφα “Κατακόμβης” που θα αρχίσουμε να ετοιμάζουμε την επόμενη εβδομάδα—τα οποία δίνουν πιθανώς την καλύτερη εικόνα μέχρι τώρα για την αληθινή Ορθόδοξη ζωή στην ΕΣΣΔ, με οξείες παρατηρήσεις σχετικά με τη χρήση της “υπακοής” και της “ταπεινότητας” για πολιτικούς σκοπούς. Αυτά τα όπλα χρησιμοποιούνται όχι μόνο στην ΕΣΣΔ!
Επισκεπτόμαστε αυτό το Σαββατοκύριακο τον Βλαδίκα Νεκτάριο, έναν νέο ζηλωτή της Ορθοδοξίας (ο οποίος είναι υπεύθυνος για τη σημείωση στα άρθρα Ταλαντόφ σχετικά με τη γνώμη στη Ρωσία για την αυτοκεφαλία—δώσαμε κάπως μια παραπλανητική εντύπωση ότι είναι από τη Μετροπόλη, αλλά δεν είναι, αν και η πλειονότητα της οικογένειάς του είναι και είναι ακόμη συγγενής με τον Σαχόβσκοϊ). Έχει γράψει μια καλή απάντηση στο υποχθόνιο άρθρο του Σαχόβσκοϊ σχετικά με την Επιστολή του Σολζενίτσιν για τη Σαρακοστή, όπου ο Σαχόβσκοϊ με το να το κολακεύει προσπαθεί να το εξουδετερώσει. Ελπίζουμε αυτή η επιστολή να εμφανιστεί σε μερικές ρωσικές εφημερίδες. Δυστυχώς σχεδόν όλες οι ρωσικές εφημερίδες είναι σάπιες. Η καλύτερη είναι η εβδομαδιαία Nasha Strana στην Αργεντινή, η οποία είναι η μόνη που εκτυπώνει τα χειρόγραφα Ταλαντόφ που στείλαμε στα ρωσικά σε αρκετές εφημερίδες. Είναι μοναρχική, αλλά σε μάλλον υψηλό ιδεολογικό επίπεδο, και η μόνη εφημερίδα που τολμά να είναι ανοιχτά υπέρ της Εκκλησίας του Εξωτερικού.
Ανυπομονούμε για την επίσκεψή σας, και θα καλωσορίσουμε όποιον έρχεται μαζί σας! (Ο Μελχισεδέκ [Ράσελ] ανέφερε ότι ίσως θέλει να έρθει τότε.) Έχουμε μερικά ακόμη κρεβάτια φέτος και μπορούμε να φιλοξενήσουμε όποιον έρθει, κάπως. Έχουμε δίδυμα ελάφια και ζεστό καιρό αυτή τη στιγμή.
Παρακαλώ προσευχηθείτε για εμάς.
Με αγάπη στον Χριστό,
Σεραφείμ, μοναχός