Οι μεταστραφέντες, οι θεολόγοι, οι αγωνιζόμενοι, μην φοβάστε τις απειλές
Κυριακή του Θωμά, 19731
Αγαπητέ Αδελφέ εν Χριστώ, Αλεξέι,
Αληθώς Χριστός ανέστη!
Η επιστολή μου διασταυρώθηκε με τη δική σας στο ταχυδρομείο, αλλά παρ’ όλα αυτά νομίζω ότι απάντησα σε πολλές από τις επιστολές σας ήδη. Παρακαλώ συγχωρήστε με αν κάπως σας προσέβαλα στην προηγούμενη βιαστική επιστολή μου. Το σχόλιο για “κανένα γράμμα στους επισκόπους” γράφτηκε μάλλον με χιούμορ, και χωρίς πραγματική ιδέα ότι θα μπορούσατε να το κάνετε, αλλά ήθελα να αναφέρω όλες τις δυνατότητες λανθασμένων ενεργειών, γνωρίζοντας πόσο αναστατωμένος πρέπει να σας έκανε το αδικαιολόγητο γράμμα του π. Νεκτάριου.
Ωστόσο, τώρα που η σκόνη έχει κατακαθίσει λίγο, φαίνεται πραγματικά ότι είναι ο π. Νεκτάριος που έχει ενεργήσει μάλλον σαν “τρελός μεταστραφείς,” ενώ εσείς με την αυτοσυγκράτησή σας έχετε παραμείνει αρκετά νηφάλιος. Ίσως όλοι μας έχουμε μιλήσει λίγο υπερβολικά για τους “μεταστραφέντες”—οι παγίδες στις οποίες πέφτουν είναι πραγματικά οι ίδιες που μπορεί και πέφτει κάθε πιστός!
Είχαμε μια σύντομη επιστολή από τον π. Νεκτάριο χθες. Δεν γράφει για την εξέλιξη, το Σινδόνη ή τον Νικόδημο, προφανώς επειδή οι διαφορές μεταξύ μας σε αυτά τα σημεία είναι τόσο μεγάλες, αλλά αναφέρει δύο άλλα σημεία που δείχνουν ότι ό,τι προσπαθήσαμε να του μεταφέρουμε δεν το κατάλαβε. Πραγματικά, όπως του γράψατε, υπάρχουν “σοβαρές παρεξηγήσεις” μεταξύ μας. Αισθανόμαστε ότι κάτι είναι βαθιά λάθος εκεί, αλλά φοβάμαι ότι δεν μπορεί να γίνει ή να ειπωθεί πολλά γι’ αυτό, τουλάχιστον τώρα. Για την ηρεμία της ψυχής σας θα σας συμβουλεύαμε να μην ανησυχείτε για το “να φτάσετε σε αυτόν,” και στην πραγματικότητα για το μέλλον να δίνετε όσο το δυνατόν λιγότερη προσοχή σε αυτόν *(Με αυτό δεν εννοώ να ενθαρρύνω μια σκληρή ή αναίσθητη στάση απέναντί του, αλλά απλώς να παραμείνετε όσο το δυνατόν πιο αποστασιοποιημένοι από την κατάσταση όπου φαίνεται να μην υπάρχει ελπίδα για “διάλογο” αυτή τη στιγμή!) Αν οι Έλληνες προσπαθούν πραγματικά να “καταλάβουν” και να επιβάλουν την ιδεολογία τους στους υπόλοιπους, έχουν απλώς πέσει στην μεγαλύτερη “παγίδα” των “μεταστραφέντων” όλων, και υπάρχει κίνδυνος για όλους από αυτό. Αν αυτό είναι έτσι, η ανοησία τους θα εκτεθεί αναμφίβολα νωρίτερα ή αργότερα; αλλά εν τω μεταξύ, ας παραμείνουμε όσο το δυνατόν πιο ανεπηρέαστοι από αυτούς. Ο π. Νεκτάριος στο νέο Witness γράφει για τους “μεταστραφέντες”; θα ήταν τραγικό αν αυτός και οι πατέρες της Βοστώνης δεν εφαρμόσουν πρώτα όλα αυτά τα λόγια στον εαυτό τους. Αυτό είναι που πρέπει όλοι να κάνουμε όταν υποθέτουμε ότι “διδάσκουμε” (το οποίο μερικοί από εμάς, σίγουρα, καλούμαστε να κάνουμε, αλλά με την μέγιστη ταπεινότητα).
Σχετικά με τους “θεολόγους”: μερικοί από τους πατέρες στη Βοστώνη έχουν πάει στο (αποστάτη) ελληνικό σεμινάριο στο Μπρούκλιν, το οποίο παραδέχονται ότι δεν διδάσκει Ορθόδοξη θεολογία. Την Ορθόδοξη θεολογία την απέκτησαν μόνοι τους διαβάζοντας βιβλία, και φοβάμαι ότι μερικές φορές αποκαλύπτουν τον εαυτό τους ως ερασιτέχνες. Ο π. Μιχαήλ Πομαζάνσκι (βλέπε το άρθρο του στο OW, 1970, αρ. 6) και άλλοι στο Τζόρντβιλ είναι γνήσιοι θεολόγοι, με μια σχολή και παράδοση κάτω από τα πόδια τους. Οι πατέρες της Βοστώνης είναι “αυτοδημιούργητοι,” και έχουμε ήδη δει αρκετά παραδείγματα (ιδιαίτερα όταν προσπαθούν να μπλέκονται στη ρωσική σφαίρα, στην οποία είναι εντελώς χαμένοι) για το πώς πηδούν σε ορισμένα σημεία αποκλειστικά με βάση εντυπώσεις και ιδιοτροπίες, λόγω ακριβώς της έλλειψης μιας πλήρους θεολογικής βάσης. Δεν εμπιστεύονται τους Ρώσους πρεσβυτέρους τους (και αμφιβάλλουμε ότι έχουν και Έλληνες πρεσβυτέρους για να συμβουλευτούν), επειδή βρίσκονται υπό “λατινική επιρροή”—αυτό είναι ένα εξαιρετικά επικίνδυνο σημάδι. Εμείς οι ίδιοι, μη όντες “θεολόγοι,” ακολουθούμε τη σχολή του Τζόρντβιλ, η οποία είναι στην καλύτερη Ορθόδοξη παράδοση (και σήμερα κατηγορείται πολύ και άδικα), και συχνά ζητάμε συμβουλές από τον π. Μιχαήλ Πομαζάνσκι και άλλους, της κρίσης των οποίων εμπιστευόμαστε και σεβόμαστε, γνωρίζοντας ότι έτσι είμαστε σε μια καλή παράδοση και δεν χρειάζεται να εμπιστευόμαστε τη δική μας ελαττωματική κρίση για όλες τις απαντήσεις. Ο π. Μιχαήλ ειδικότερα είναι πολύ ενήμερος για το πρόβλημα της “λατινικής επιρροής” και όπου υπάρχει εξηγεί πολύ σοβαρά γιατί δεν είναι Ορθόδοξο, αλλά δεν έχει κανένα από το συναισθηματικό μίσος που, φοβάμαι, θολώνει τη κρίση των πατέρων της Βοστώνης σε αυτό το ζήτημα.
Δεν βλέπουμε κανένα λόγο να καθόμαστε με φόβο και τρόμο μπροστά στις απειλές του π. Νεκτάριου. Ας περιμένουμε να δούμε αν αυτός ή οι πατέρες της Βοστώνης βρουν κάτι για την “εξέλιξη” ή το “Σινδόνη,” και αν το κάνουν, ας το εξετάσουμε αντικειμενικά για ό,τι αξίζει. Οτιδήποτε πει ο καθένας από εμάς για αυτά τα θέματα αργότερα θα πρέπει να είναι αρκετά ήρεμο και χωρίς αίσθηση ότι είμαστε μέρος μιας θορυβώδους αντιπαράθεσης. Οτιδήποτε γραφτεί για την εξέλιξη, νομίζω, θα πρέπει να είναι αρκετά εκτενές, με πολλές αναφορές σε πηγές, και να εξετάζει διεξοδικά τα ερωτήματα που “η εξέλιξη” εγείρει για την πίστη και τα οποία οι άνθρωποι φαίνεται να φοβούνται να φέρουν στο φως. Στις θεολογικές επιπτώσεις θα πρέπει οπωσδήποτε να ζητήσουμε συμβουλές από τον π. Μιχαήλ και ίσως και άλλους, ώστε να κάνουμε οποιαδήποτε παρουσίαση όσο το δυνατόν πιο ακριβή. Ένα σημαντικό πράγμα επίσης είναι η προσέγγιση που θα γίνει στους αναγνώστες, καθώς οποιαδήποτε παρουσίαση πρέπει να γίνει με τρόπο που να είναι κάπως “στη γλώσσα τους.” (Αυτό πιθανώς εξηγεί την βίαιη αντίδραση του π. Ν—απλώς δεν ήταν προετοιμασμένος για μια τόσο ευθεία προσέγγιση.) Τι γράφουν οι αναγνώστες σας για την “εξέλιξη”; Το βρίσκουν πράγματι πρόβλημα, όχι πρόβλημα, ή τι, και πώς αντέδρασαν στο άρθρο;
Σχετικά με το Σινδόνη, οποιοδήποτε μελλοντικό άρθρο θα πρέπει να λάβει υπόψη ολόκληρη την επιχειρηματολογία των Ελλήνων εναντίον του, και επίσης να περιλαμβάνει πιο διεξοδική έρευνα για την απόδειξη της Ορθόδοξης ευλάβειας γι’ αυτό. Εκτός αν οι Έλληνες βρουν κάποιες εξαιρετικά πειστικές επιχειρηματολογίες, η υπόθεση για το Σινδόνη φαίνεται να είναι αρκετά ασφαλής, και δεν υπάρχει ανάγκη για κανέναν να βιαστεί να “υπερασπιστεί” αυτό όπως αν ήταν ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα.
Έχουμε αποδεχθεί στο παρελθόν, και μπορούμε να συνεχίσουμε να αποδεχόμαστε, τους Έλληνες ως συναγωνιστές στον αληθινό Ορθόδοξο ιεραποστολικό δρόμο. Ένας “αγωνιστής” είναι αυτός που δεν εμπιστεύεται τη δική του γνώμη και κανενός άλλου; που δεν “γνωρίζει καλύτερα” για όλα, που δεν θέτει τον εαυτό του ως απόλυτη αρχή, που δεν σχηματίζει κλίκες και προσπαθεί να συντρίψει οποιονδήποτε έξω από την κλίκα. Αλλά αν δεν είναι αγωνιστές, αλλά μόνο “ειδικοί,” όλες οι καλές τους εργασίες θα καταστραφούν, νωρίτερα ή αργότερα. Η Εκκλησία μας στο Εξωτερικό έχει μεγάλη εμπειρία σε αυτό, έχει μεγάλη υπομονή, και έχει επιβιώσει από αυτούς που έχουν απομακρυνθεί.
Έχετε περάσει αρκετές δοκιμασίες στον πρώτο σας χρόνο και μερικούς μήνες ιεραποστολικών εργασιών. Γνωρίστε ότι ο Θεός στέλνει αυτά για να σας δοκιμάσει και να σας ενισχύσει, και επίσης για να γνωρίσετε μια μέρα πώς να βοηθήσετε άλλους σε παρόμοια κατάσταση. Εμπιστευόμαστε ότι μέχρι τώρα δεν αισθάνεστε ότι βρίσκεστε τόσο πολύ στη μέση μιας “καταιγίδας,” καθώς ελπίζουμε οι Έλληνες να χαλαρώσουν για λίγο την πίεση που φαίνεται να προκαλεί αυτή.
Σχετικά με όλα όσα έχουν συμβεί, θα θέλαμε να κάνουμε πολύ περισσότερες μεταφράσεις κάποιων βασικών κειμένων. Έχουμε τώρα ένα κασετόφωνο, και τώρα που ο Λόρενς έχει ενταχθεί σε εμάς, τον έχουμε βάλει να δουλέψει πληκτρολογώντας κάποια κείμενα που διαβάζω στο κασετόφωνο, μεταφράζοντας προφορικά από τα ρωσικά ώστε να εξοικονομήσουμε όλο τον χρόνο που συνήθως πρέπει να ξοδεύω στην απομαγνητοφώνηση και την πληκτρολόγηση. Υπάρχει ένα πολύ καλό κείμενο του π. Μιχαήλ Πομαζάνσκι για την Ορθόδοξη Δογματική Θεολογία, 200 σελίδων και μια πολύ καλή εισαγωγή και υπόβαθρο σε αυτόν τον ολόκληρο σημαντικό τομέα. Υποθέτοντας ότι δεν έχει ήδη μεταφραστεί (το οποίο θα το μάθουμε σύντομα), θα ήθελα να αρχίσω να το μεταφράζω προφορικά. Θα μπορούσατε εσείς ή η Σούζαν να βοηθήσετε στην απομαγνητοφώνηση του;
Έχουμε επίσης αποκτήσει μια κασέτα του Ακάθιστου ύμνου προς την Μητέρα του Θεού που ψάλλεται στον καθεδρικό ναό του Σαν Φρανσίσκο με τον Βλάδικα Ιωάννη να λειτουργεί. Σχεδόν καμία λέξη του δεν είναι κατανοητή, αλλά η αγαπημένη οικεία φωνή είναι εκεί! Είστε ευπρόσδεκτοι να κάνετε ένα αντίγραφο για τον εαυτό σας σε μία από τις επισκέψεις σας.
Παρατηρούμε, παρεμπιπτόντως, ότι ο Ασάνιν φαίνεται να μιλάει για εσάς στο νέο Logos (Μάρτιος-Απρίλιος), προφανώς πληρώνοντάς σας πίσω για ό,τι είπατε γι’ αυτόν αλλά χωρίς να σας αναφέρει ονομαστικά (είναι πάντα πιο εύκολο να διατυπώνεις όμορφα σε εξαιρετικά γενικά θέματα!).
Προσευχηθείτε για εμάς.
Με αγάπη εν Χριστώ τον Αναστάντα Σωτήρα μας,
Σεραφείμ, μοναχός
Footnotes
-
23 Απριλίου/6 Μαΐου 1973. ↩