Επιστημονική προσέγγιση, κεφάλαιο χριστιανικού εξελικτισμού
9 Μαρτίου/22 Μαρτίου 1974
Άγιοι Σαράντα Μάρτυρες της Σεβαστείας
Αγαπητέ Αδελφέ εν Χριστώ, Αλεξέι,
Χαιρετισμούς εν Κυρίω Ιησού Χριστώ,
Έχουμε ξεκινήσει το νέο Ορθόδοξο Λόγο, οπότε η πληκτρολόγηση της επιστολής μου προς τον Καλομίρο μόλις αρχίζει. Μόλις περάσαμε τέσσερις βραδιές, μετά την βραδινή τράπεζα, ακούγοντας ολόκληρη την επιστολή του Καλομίρου και στη συνέχεια την απάντησή μου. Μπορώ να πω με ασφάλεια ότι ολόκληρη η Αδελφότητα ήταν βαθιά σοκαρισμένη από τη διδασκαλία του Καλομίρου, και επίσης έκπληκτη από το χαμηλό επίπεδο τόσο της επιστήμης όσο και της θεολογίας του. Η απάντησή μου εγκρίθηκε.
Είναι σαφές, ωστόσο, ότι η απάντησή μου δεν είναι το “τελευταίο λόγο.” Για να είναι γενικά ωφέλιμη, θα πρέπει να έχει προσθήκες σε εκείνα τα σημεία που δεν συζήτησα είτε επειδή ο Καλομίρος δεν τα αμφισβητεί (όπως η Πατερική μαρτυρία της Θείας έμπνευσης της Γένεσης) είτε επειδή απλώς δεν υπήρχε χώρος (Πατερική μαρτυρία της ηλικίας του κόσμου, κ.λπ.). Ορισμένα σημεία μπορεί επίσης να μειωθούν, και η απάντηση του Καλομίρου θα μας δώσει περαιτέρω ενδείξεις για το τι είναι πιο απαραίτητο.
Αλλά πιο σημαντικό: τα επιστημονικά και φιλοσοφικά κεφάλαιά σας είναι απολύτως απαραίτητα. Μια προσέγγιση αποκλειστικά από τους Αγίους Πατέρες θα είναι πραγματικά πειστική για λίγους ανθρώπους (παραμένει να δούμε αν θα είναι πειστική για τον Καλομίρο, ο οποίος λέει ότι θέλει να δώσει τίποτα άλλο παρά τη διδασκαλία των Αγίων Πατέρων!), και διατρέχει επίσης τον κίνδυνο να μας κάνει λίγο “στρουθοκάμηλους,” να καταφεύγουμε στους Πατέρες μας και να μην ζούμε στον “πραγματικό κόσμο,” όπου “η επιστήμη” κυριαρχεί.
Έτσι, η αντικειμενική επιστημονική προσέγγιση είναι πολύ απαραίτητη—δεν αρκεί να κολλήσουμε σε “επιστημονικές αποδείξεις”—αλλά ακριβώς αρκετή για να δείξουμε ότι οι επιστημονικές αποδείξεις αλληλοαναιρούνται, όπως και να έχει, αφήνοντας το ζήτημα της εξέλιξης στη πραγματική του σφαίρα της φιλοσοφίας και της θεολογίας. Αυτό που έχετε κάνει για τον “πρώιμο άνθρωπο” είναι καλό. Θα παρατηρήσετε ότι η επιστολή μου, σε αντίθεση με τον “αντικειμενικό” τόνο που σας έχουμε προτείνει να έχετε, έρχεται μάλλον σκληρή κατά της εξέλιξης χωρίς προσποίηση του “μη γνωρίζω” τι είναι τι. Θα πρέπει να ζυγίσουμε ολόκληρο το βιβλίο και να κρίνουμε πότε θα πρέπει να είμαστε “αντικειμενικοί” και πότε θα πρέπει να προωθήσουμε τη θέση μας. Έχω την αίσθηση ότι τα πρώτα κεφάλαια θα πρέπει να είναι “αντικειμενικά,” επιτρέποντας στον αναγνώστη να πείσει τον εαυτό του περισσότερο ή λιγότερο, και το τελευταίο μέρος θα πρέπει πράγματι να είναι μια ισχυρή δήλωση της Πατερικής θέσης. Αυτό θα γίνει πιο σαφές καθώς προχωράμε στο τέλος.
Η ενότητα σας για τον “χριστιανικό εξελικτισμό” είναι επίσης απαραίτητη για να δείξει πώς οι χριστιανοί μέχρι τώρα έχουν “συμφιλιωθεί” με την εξέλιξη. Η αδυναμία της εξέλιξης ως επιστήμης και φιλοσοφίας θα υπηρετήσει μόνο να τονίσει τη σημασία της Πατερικής άποψης, η οποία είναι τόσο σαφής και πραγματικά ισχυρή.
Λάβαμε τα κεφάλαια σας για τον “χριστιανικό εξελικτισμό” και έχω αρχίσει να γράφω μερικές προτάσεις, αλλά πιθανότατα δεν θα [είμαι] έτοιμος μέχρι να στείλω την επιστολή του Καλομίρου. Τα κεφάλαιά σας είναι καλά (και μην νιώθετε διστακτικοί να προτείνετε αλλαγές σε οτιδήποτε στέλνω) και η βασική ιδέα διαφαίνεται όλο και πιο καθαρά. Η επεξεργασία τώρα θα είναι στην κατεύθυνση της παροχής της μέγιστης “δύναμης” σε κάθε ενότητα και της σύνδεσης όλων μαζί. Θα δείτε στην επιστολή μου προς τον Καλομίρο πόσο εξαρτώνται ορισμένα από τα σημεία μου από την βασική επιστημονική-φιλοσοφική προετοιμασία του αναγνώστη στα προηγούμενα κεφάλαια. Για παράδειγμα, θα έχει σχεδόν καμία επίδραση να πούμε ότι ο κόσμος δεν μπορεί να είναι “εκατομμύρια χρόνια” παλιός επειδή οι Πατέρες λένε ότι είναι 7500 χρονών—ο “σύγχρονος” αναγνώστης είναι ήδη συνηθισμένος να “προσαρμόζει” την άποψή του για τους Πατέρες όταν μιλούν για “επιστήμη.” Αλλά αν αυτό προηγείται από μια καλή έκθεση του “ραδιοάνθρακα” κ.λπ., και της συνολικής φιλοσοφίας του πώς βλέπουμε την ηλικία της γης—τότε ο σπόρος της Πατερικής διδασκαλίας, που ρίχνεται σε αυτό το έδαφος, θα πρέπει να αποδώσει καρπούς.
Αξιοσημείωτο είναι ότι αρχίζω να βλέπω ότι και εγώ ο ίδιος έχω φιλοξενήσει ορισμένες “σύγχρονες ιδέες” σχετικά με τις Έξι Ημέρες της Δημιουργίας. Είναι αλήθεια ότι αυτό δεν είναι το πιο σημαντικό ζήτημα που σχετίζεται με την εξέλιξη, αλλά δεν είναι πραγματικά θέμα αδιαφορίας είτε, αλλά υπάρχει μια βαθιά Πατερική διδασκαλία σε αυτό, όπως υποδεικνύω στην επιστολή μου προς τον Καλομίρο. Αλλά θα ήταν καλό να έχουμε περαιτέρω Πατερική μαρτυρία για αυτό—έτσι παρακαλώ πείτε αν γνωρίζετε οποιαδήποτε. Θα συνεχίσουμε να συλλέγουμε Πατερικό υλικό για την τελική έκδοση του βιβλίου.
Η άνοιξη φαίνεται να είναι εδώ με σοβαρότητα, όπως σχεδόν πάντα είναι ακριβώς την εποχή των Σαράντα Μαρτύρων—στην πραγματικότητα, κάθε χρόνο από τότε που είμαστε εδώ, οι πρώτοι σαύρες βγαίνουν πάντα μέσα σε λίγες μέρες από αυτή τη γιορτή; φέτος βγήκαν τρεις μέρες νωρίτερα (την πρώτη μέρα που η θερμοκρασία μας πλησίασε τους 65 βαθμούς).
Ο νέος Ορθόδοξος Λόγος θα έχει μια σοκαριστική Ζωή, η οποία προορίζεται να εμπνεύσει!
Προσευχηθείτε για εμάς.
Με αγάπη εν Χριστώ τον Σωτήρα μας,
Σεραφείμ, μοναχός