Λαμβάνοντας την εκκλησία ως δεδομένη, κρίση κληρικών στο Σαν Φρανσίσκο
24 Ιουνίου/7 Ιουλίου 1974
Γέννηση του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου
Αγαπητή Αδελφή εν Χριστώ, Νίνα,
Χαιρετισμούς στον Κύριο μας Ιησού Χριστό.
Εμείς (τουλάχιστον εγώ) δεν έχουμε ακόμη αναρρώσει από τα γεγονότα των τελευταίων δύο εβδομάδων περίπου. Την Τετάρτη, ο Βλάδικας Νεκτάριος ήρθε σε εμάς με την Κούρσκ Ιερά Εικόνα, μια συγκινητική εμπειρία για όλους μας· και στη συνέχεια συνόδευσα την Εικόνα στην Έτνα, όπου έγινε καλή υποδοχή και όλοι τραγούδησαν στα Αγγλικά. Σιγά-σιγά, φαίνεται ότι αυτή η άγονη αμερικανική γη αγιάζεται.
Είναι προφανές ότι η κύρια ανησυχία του Βλάδικα Αντωνίου αυτές τις μέρες είναι η “έλλειψη ιερέων.” Είναι δυνατόν κάποιοι άνθρωποι τώρα να αρχίσουν να σκέφτονται γιατί; Δεν είναι απλώς επειδή “ο μισθός είναι χαμηλός”!—αυτό επηρεάζει μόνο εκείνους που δεν έχουν πολύ ενδιαφέρον για την ιεροσύνη ούτως ή άλλως. Οι καλύτεροι υποψήφιοι απωθούνται ακριβώς επειδή η “ιεροσύνη” παρουσιάζεται ως μια τόσο βαρετή υπόθεση—ως “να καλύψεις μια τρύπα” στην εκκλησιαστική οργάνωση, όπου όλοι, από την ιεραρχία μέχρι τους λαϊκούς, θεωρούν την Εκκλησία και τις πηγές πνευματικής ζωής ως δεδομένες. Εμπνευστείτε από τις ζωές των Αγίων, προσπαθήστε να είστε ζηλωτές, εκφράστε την ευλάβειά σας για τον Θαυματουργό του Σαν Φρανσίσκο—και δείτε πόσο γρήγορα θα σας καταπνίξουν! Ό,τι ξεπερνά τον “κανόνα” της ασυνείδητης κατάστασης χαρακτηρίζεται ως “πρελέστ.” Ποιος με οποιαδήποτε πνευματική ζωτικότητα ενδιαφέρεται για μια τέτοια “εκκλησιαστική καριέρα;”
Η κατάσταση φαίνεται πραγματικά απελπιστική. Ίσως δεν είναι τυχαίο ότι η “κρίση κληρικών” φαίνεται να πλήττει πιο σοβαρά το Σ. Φ. Ο π. Μιχαήλ είπε καλά στο κήρυγμά του ότι “είναι ντροπή για εμάς τους Ρώσους να είμαστε τόσο χλιαροί για τον Θαυματουργό μας, Αρχιεπίσκοπο Ιωάννη, όταν οι Έλληνες έχουν εκτυπώσει την εικόνα του και τον έχουν δοξάσει!” (Τέτοιες λέξεις δεν έχουν ειπωθεί δημόσια πριν!) Εδώ έχουμε μια πηγή έμπνευσης και χάρης, και εκείνοι που τον τιμούν είναι σχεδόν απόβλητοι. Δεν είναι περίεργο που η χάρη αφαιρείται από αυτή τη μητρόπολη!
Συγχωρέστε την ωμότητα. Εμείς οι ίδιοι είμαστε ήρεμοι και είμαστε αποφασισμένοι να κρατήσουμε το εύθραυστο μικρό μας πόδι πνευματικής ζωής απέναντι στις επιθέσεις και τους πειρασμούς που σίγουρα θα γίνουν χειρότεροι. “Σπαταλώντας τον χρόνο τους,” “ευχαριστώντας τον εαυτό τους,” “πρελέστ.” Δόξα τω Θεώ για όλα!
Η συγκέντρωση των “πρώην-νοβίτς” στον Τάφο δεν ήταν επίσης μια πολύ ευχάριστη θέα. Τι άβυσσος ανάμεσα στην παλαιότερη γενιά που προσπαθεί τόσο σκληρά (κυριολεκτικά σκοτώνοντας τον εαυτό τους) απλώς για να “κρατήσουν το πλοίο να πλέει,” και τους νέους που δεν ενδιαφέρονται τόσο για την Εκκλησία ώστε να εγκαταλείψουν την ευχαρίστηση του να ευχαριστούν τον εαυτό τους και να ζουν άκαρπες ζωές. Η προσεχής Σύνοδος έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή, αλλά ποιος πραγματικά βλέπει ποια είναι η κρίση; Ίσως πλησιάζει η σχεδόν αναρχία, όταν η εκκλησιαστική ζωή θα περιοριστεί σε μικρές ομάδες πιστών.
Ο Β. Ντερούγκιν άφησε πολύ κακή εντύπωση—αλαζονικός, κενός, ένα διανοητικό κέλυφος χωρίς πνευματικό περιεχόμενο. Αλλά ο Βλάδικας Δανιήλ είναι ακριβώς το αντίθετο! Είθε ο Θεός να διαφυλάξει εκείνους που, μέσω της δοκιμασίας, έχουν μάθει το μεγάλο μυστικό ότι η Ορθοδοξία είναι στην καρδιά ή καθόλου!
Μην ανησυχείτε αν το Γκουλάγκ σας στερήσει από την “ειρήνη” για λίγο. Η “πνευματική” ζωή στις σύγχρονες συνθήκες χωρίς μια νηφάλια επίγνωση αυτής της άλλης πλευράς της ζωής του 20ού αιώνα—είναι πρελέστ! Μια επίγνωση αυτού είναι ένα μέρος της δοκιμασίας που είναι τόσο απαραίτητη για την πραγματική πνευματική ζωή. Σε κάθε περίπτωση, η συνολική εντύπωση του Γκουλάγκ, μόλις περάσουν όλες οι τρομακτικές στιγμές—είναι εμπνευσμένη. Ο διάβολος έχει κάνει το χειρότερο με την ανθρώπινη φύση—αλλά τώρα η αλήθεια λέγεται γι’ αυτό, και αποδεικνύεται ότι η Ορθοδοξία δεν είναι άσχετη με τη ζωή του 20ού αιώνα μετά από όλα.
Σχετικά με την ανάγνωση του Ευαγγελίου: ο κανόνας του Οπτίνα-Σαρόφ είναι: κάθε μέρα όταν εκτελείται ο κανόνας του κελιού (δηλαδή, εκτός από τις παραμονές Κυριακών και μεγάλων εορτών, και τις εβδομάδες των Χριστουγέννων και του Πάσχα), διαβάστε ένα κεφάλαιο από τα Ευαγγέλια και 2 κεφάλαια από τις Επιστολές, αρχίζοντας από τον Ματθαίο και τις Πράξεις. Αν τα τελευταία 8 κεφάλαια ή περίπου της Αποκάλυψης διαβάζονται 1 την ημέρα αντί για 2, τα Ευαγγέλια και οι Επιστολές θα ολοκληρωθούν την ίδια ημέρα. Τα διαβάζουμε εδώ δυνατά μετά την Απόδειπνο (όπως έκανε ο Στάρετς Λεωνίδας—συνήθως η ανάγνωση είναι ατομική, στο κελί), αν και τους τελευταίους 6 μήνες ή περίπου έχουμε μειώσει την ανάγνωση στο μισό, που σημαίνει ότι δύσκολα περνάμε από την Καινή Διαθήκη περισσότερες από μία φορές το χρόνο.
Αναμφίβολα θα ήταν καλό για εσάς να γράψετε στη Μάτουσκα Λάμπρος, αν μπορείτε να της δώσετε μια λέξη παρηγοριάς.
Σχετικά με την Αρένα, σελ. 52, η “ηθική, κρυφή υπακοή, που εκτελείται στην ψυχή” φαίνεται να αναφέρεται στην υπακοή μας προς τον Θεό γενικά, την οποία δεν θα πρέπει να νομίζουμε ότι ικανοποιείται αν είμαστε απλώς εξωτερικά υπάκουοι σε μοναστικές ή εκκλησιαστικές αρχές. Μπορεί να συμβεί ότι η εξωτερική υπακοή υπερτονίζεται τόσο πολύ ώστε να γίνει μηχανική υποκατάσταση της γνήσιας εθελοντικής εσωτερικής παραίτησης από τη δική μας θέληση και κατανόηση. Η διάκριση μπορεί να γίνει αισθητή στην καρδιά: αργά ή γρήγορα, μια ανθυγιεινή, μηχανική υπακοή θα παράγει ένα αίσθημα καταπίεσης και έντασης, που είναι σημάδια ότι κάτι δεν πάει καλά. Η γνήσια εσωτερική υπακοή συνοδεύεται από τη χαρά της απελευθέρωσης από την εμπιστοσύνη μόνο στον εαυτό. Αυτό το θέμα είναι εξαιρετικά βαθύ και είναι στενά συνδεδεμένο με το όλο θέμα της γνήσιας έναντι της ψευδούς Ορθοδοξίας στον 20ό αιώνα, πιο οξυμένα στο “Σεργιανισμό,” όπου η υπακοή γίνεται πράγματι σκλαβιά στους ανθρώπους και την ανθρώπινη εκκλησιαστική οργάνωση. Η αληθινή υπακοή συνοδεύεται από εσωτερική ελευθερία, χωρίς την οποία δεν υπάρχει εκκλησιαστική ζωή.
Ναι, ο Βλάδικας Άντερσον έχει περάσει δύσκολες στιγμές με απογοήτευση; Προσευχηθείτε γι’ αυτόν. Προσευχηθείτε για όλους μας.
Με αγάπη εν Χριστώ,
Σεραφείμ, Μοναχός
Ο Ι. Μ. Κοντζεβίτς έχει γράψει καλά για αυτό το θέμα στο κεφάλαιο 1 του βιβλίου Οπτίνα.