Σύνοδος, Σολζενίτσιν, οι ιερείς διατηρούν τη γεύση της Ορθοδοξίας
1 Φεβρουαρίου/14 Φεβρουαρίου 1975
Μάρτυρας Τρύφων
Αγαπητέ Πατέρα Βαλέριο,
Βλασκολίτε!
Εδώ είναι τελικά η επιστολή που μου ζητήσατε να γράψω. Θα εκμεταλλευτώ την ευκαιρία να γράψω και μερικές άλλες ιδέες επίσης.
Όσο περισσότερο ακούμε για τη Σύνοδο του Τζόρντζβιλ (ή τουλάχιστον τη Σύνοδο των Επισκόπων μετά την αποχώρηση όλων των άλλων), τόσο πιο απογοητευμένοι γινόμαστε. Ακόμα δεν καταλαβαίνουμε ποιος ήταν ο σκοπός του διατάγματος για τους Παλαιοημερολογίτες; Το ζήτημα της αγιοκατάταξης της Ευλογημένης Ξένιας αναβλήθηκε, προφανώς (από όσα μας λέει ο Βλαδίκα Νεκτάριος) επειδή είναι “ασήμαντο.” Δεν υπήρξε καμία υποστήριξη για τους ζηλωτές του Άγιου Όρους που υποφέρουν από διωγμούς για την αληθινή Ορθοδοξία. (Οι φίλοι μας στην Ελλάδα μας γράφουν ότι οι Παλαιοημερολογίτες περίμεναν βοήθεια από εμάς, και ο Πατριάρχης Δημήτριος επίσης περίμενε να δει αν οι Επίσκοποί μας θα μιλήσουν—αν όχι, τότε ο διωγμός μπορεί να συνεχιστεί.) Και οι Επιστολές προς τις ομάδες του Παρισιού και της Μετροπολίας—ποιες αδύναμες δηλώσεις, σαν οι διαφορές μεταξύ μας να μην είναι τίποτα περισσότερο από “δικαιοδοσιακές διαμάχες” που μπορούν να λυθούν με μερικές “διαπραγματεύσεις”—αντί να είναι ζήτημα ομολογίας της αλήθειας σε αντίθεση με την προσαρμογή στο πνεύμα των καιρών.
Ο Πατέρας Σεργκέι Σούκιν μας γράφει ότι στις αποφάσεις των Επισκόπων αισθάνεται την “επιρροή του Σολζενίτσιν.” Ναι, το αισθανόμαστε και εμείς αυτό· και θυμάμαι ότι αναφέρατε κάτι παρόμοιο όταν μας επισκεφθήκατε. Ο Σολζενίτσιν είναι σημαντικός ως ηθική δύναμη, που στέκεται με θάρρος απέναντι στην τυραννία, ενθαρρύνοντας τους ανθρώπους να σταματήσουν να ψεύδονται. Αυτό είναι καλό, αλλά πολύ περιορισμένο; και είναι προφανές ότι ο Σολζενίτσιν δεν έχει πολύ βαθιά εκκλησιαστική συνείδηση. Είναι μια μορφή “ομολογητή”—αλλά όχι όπως ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής ή ο Άγιος Μάρκος της Εφέσου. Θέλει οι Ρώσοι να είναι ενωμένοι—αλλά πιθανώς δεν βλέπει καν ότι η αλήθεια πρέπει να έρθει πριν από την ενότητα. (Και παρόλο που είναι κατά της “ζωής με ψέματα”—δεν έχει δει ακόμη το τρομακτικό ψέμα του Σχμεμάν και όλη αυτή την ψεύτικη Ορθοδοξία.) Έτσι, ο Σολζενίτσιν μπορεί να είναι ένα μεγάλο σκάνδαλο σήμερα—και πραγματικά, φαίνεται να έχει ασκήσει μεγάλη επιρροή στους Επισκόπους μας. Πόσο απογοητευτικό είναι να βλέπεις τους Επισκόπους να τρέχουν πίσω από τον κόσμο, προσπαθώντας να κρατηθούν “στη μόδα.” Το 1971, ο π. Παντελεήμων της Βοστώνης ήταν “στη μόδα”; τότε φάνηκε ότι λόγω της επιρροής του οι Επίσκοποι έκαναν κάποια λάθη σε αυτή τη Σύνοδο (σχετικά με τις δύο διαφορετικές ομάδες Παλαιοημερολογιτών) και οι ίδιοι επιδείνωσαν την “ελληνική κατάσταση.” Και έτσι το 1974 υπάρχει μια νέα “μόδα”—ο Σολζενίτσιν και το “πνεύμα της συμφιλίωσης.” Εν τω μεταξύ, ο π. Παντελεήμων έχει βγει “εκτός μόδας,” και ο Αρχιεπίσκοπος Αντώνιος της Γενεύης του είπε ακόμη: “Αν δεν σου αρέσει ο τρόπος που κάνουμε τα πράγματα, βγες από την Εκκλησία μας.” Φυσικά, ο π. Παντελεήμων κάνει λάθη και είναι λίγο επιρρεπής σε “μόδες”—αλλά τουλάχιστον προσπαθεί ειλικρινά να διατηρήσει μια “ζηλωτική” θέση και μέχρι στιγμής έχει παραμείνει πολύ πιστός στη Σύνοδο· δεν αξίζει να “διωχθεί” απλώς επειδή έχει βγει εκτός μόδας.
Για να συνοψίσουμε: οι Επίσκοποι μοιάζουν πολύ με μια κοσμική “Διοικητική Επιτροπή” που οδηγεί την Εκκλησία σύμφωνα με την ανθρώπινη κατανόησή τους, όχι με την καθοδήγηση του Θεού. Αυτό σημαίνει προβλήματα μπροστά. Αυτή τη στιγμή, ο Βλαδίκα Αντώνιος μας είπε, ο Γκράμπε και ο Σχμεμάν είναι “διαπραγματεύσεις”—για τι; Για την ομολογία της αλήθειας; Ή για το πώς να παρουσιάσουν μια ευχάριστη εικόνα στον κόσμο και να φαίνονται σαν φίλοι με όλους; Αν οι “διαπραγματεύσεις” πετύχουν, πρέπει να αποδεχτούμε τις καινοτομίες και όλη την ψεύτικη Ορθοδοξία του Σχμεμάν και της παρέας του; Αυτό μας κάνει πολύ ανήσυχους—το έδαφος σκάβεται κάτω από τα πόδια μας.
Και αυτό είναι κάτι που ήθελα να σας πω στην μικρή μου “κήρυξη” όταν μας επισκεφθήκατε. Κάποιος λυπάται για το Ορθόδοξο ποίμνιο και θέλει να είναι όσο το δυνατόν πιο επιεικής προς τις αδυναμίες τους—αλλά πρώτα πρέπει να τους καθοδηγήσει, να τους πει τι είναι σωστό και τι αναμένεται από αυτούς, πάντα τραβώντας τους ψηλότερα, δίνοντάς τους την ιδέα ότι είναι Ορθόδοξοι όχι επειδή γεννήθηκαν έτσι ή ανήκουν σε μια Ορθόδοξη “οργάνωση”—αλλά μόνο ΑΝ ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΝ ΝΑ ΜΕΙΝΟΥΝ ΠΙΣΤΟΙ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ. Οι Ορθόδοξοι ποιμένες σήμερα περισσότερο από ποτέ πρέπει να προσέχουν να μην τοποθετούν την ελπίδα τους στην “οργάνωση,” αλλά μάλλον να κοιτούν συνεχώς προς τα πάνω στον Αρχιποιμένα Χριστό, στον ουράνιο κόσμο της Αλήθειας του Θεού και των Αγίων του από τον οποίο προέρχεται μόνο η έμπνευση για να συνεχίσουν να καθοδηγούν σωστά το ποίμνιο. Ο ποιμένας δεν μπορεί να είναι απλώς ένας γεμιστής “τρεμπί” για ανθρώπους που είναι “αυτόματα” Ορθόδοξοι επειδή ανήκουν στην οργάνωση· αλλά πρέπει να τους προειδοποιεί ότι ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΧΑΣΟΥΝ ΤΗ ΓΕΥΣΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ αν δεν κοιτούν προς τα πάνω και δεν προσπαθούν. Ο Επίσκοπος Θεοφάνης ο Έγκλειστος είχε ήδη προβλέψει αυτή την απώλεια της γεύσης της Ορθοδοξίας και ήταν τρομακτικά αναστατωμένος που κανείς γύρω του δεν φαινόταν να το βλέπει αυτό—ότι ήδη συνέβαινε τον 19ο αιώνα, και πόσο περισσότερο σήμερα!
Εμείς οι ίδιοι είμαστε ευλογημένοι να έχουμε μια ήσυχη ζωή και χωρίς “παρακλησιακά προβλήματα,” και γι’ αυτό εκτιμούμε ακόμη περισσότερο αυτό το ιδανικό. Αν έπρεπε να ζήσουμε στο Σαν Φρανσίσκο και να προσαρμοστούμε στη ζωή της ενορίας εκεί, φοβάμαι ότι θα γινόμασταν τρομακτικά απογοητευμένοι. Αλλά εδώ έχουμε την έρημο να μας εμπνέει, και καθώς κοιτάμε γύρω μας μπορούμε ελεύθερα να σκεφτούμε τους σπηλαιώτες και την υπέροχη ελευθερία που είναι η αληθινή Ορθόδοξη ζωή (μέσα στο πλαίσιο της αυτοάρνησης). Είναι πολύ πιο δύσκολο στον κόσμο να το κάνεις αυτό—και γι’ αυτό θέλουμε να είστε συνεχώς ΖΩΝΤΑΣ ΣΤΟΝ ΟΥΡΑΝΙΟ ΚΟΣΜΟ, και μόνο δευτερευόντως να “ζείτε τη ζωή του ποιμνίου σας.”
Αισθανόμαστε πολύ τους κινδύνους που έρχονται: η αληθινή Ορθοδοξία μπορεί να καταναλωθεί από την ημιτελή Ορθοδοξία, η οποία είναι στην πραγματικότητα μόνο ένα στάδιο στον δρόμο προς την ψεύτικη Ορθοδοξία (Κωνσταντινούπολη, Μετροπολία, κ.λπ.). Το σχίσμα του Ευλογίου και της Μετροπολίας ήταν ευλογία από τον Θεό, διότι αποκόπηκαν πολλά σάπια μέλη, η ψεύτικη διανόηση που θέλει να δημιουργήσει μια νέα Ορθοδοξία. Η συζήτηση τώρα για “συμφιλίωση” με αυτές τις ομάδες δείχνει ότι μέσα στην Εκκλησία μας η αληθινή Ορθοδοξία είναι σε κίνδυνο να χαθεί.
Σχετικά με ένα άλλο θέμα: δεν έχουμε ξεχάσει την ιδέα του Ψαλτηρίου. Είναι μια καλή ιδέα, και αρκετοί μεταστραφέντες στους οποίους το έχουμε αναφέρει είναι ενθουσιασμένοι. Αλλά ακόμα δεν βλέπουμε πώς (πρακτικά μιλώντας) να το πραγματοποιήσουμε. Το σχόλιο, ωστόσο, θα πρέπει να είναι και στα αγγλικά (νομίζω ότι αναφέρατε μόνο ρωσικά;)—θα είναι πιο δημοφιλές μεταξύ των μεταστραφέντων από ότι στους Ρώσους. Ίσως ένας από τους “εκδότες μεταστραφέντων” της Καλιφόρνιας (Νικόδημος και Ανατολικές Ορθόδοξες Βιβλιοθήκες) να μπορέσει να βοηθήσει με την έκδοσή του. Μπορείτε να στείλετε το σχόλιο του Βλαδίκα Δημητρίου; Θα μπορούσα πιθανώς να το μεταφράσω σε κασέτα χωρίς πολύ κόπο και κάποιος άλλος θα μπορούσε να το απομαγνητοφωνήσει. Έχετε καμία νέα ιδέα σχετικά με την εκτύπωσή του; Μπορούμε να περιμένουμε λίγη υποστήριξη από τις εκκλησιαστικές ομάδες—καλύτερα να το κάνουμε πρώτα και να τους αφήσουμε να συνειδητοποιήσουν τη σημασία του αργότερα. Η εκτύπωση offset θα ήταν καλύτερη, αλλά γι’ αυτό χρειαζόμαστε αντίγραφα των κειμένων της σωστής διάστασης. Τι νομίζετε; (Ο αγγλικός Ψαλτήρας από τη Βοστώνη δεν είναι έτοιμος ακόμα—μερικούς μήνες ακόμη, λένε.) Ο άνθρωπος που διευθύνει τις Ανατολικές Ορθόδοξες Βιβλιοθήκες (Βλαντίμιρ Άντερσον, ο βαφτιστικός μου γιος) μπορεί να κάνει την εκτύπωση offset πολύ φθηνά—σας στέλνουμε ξεχωριστά την έκδοση του Αγίου Μακαρίου του Μεγάλου, η οποία είναι αρκετά καλή εκτός από τη βιβλιοδεσία—αλλά για λίγο περισσότερα χρήματα μπορούμε να έχουμε το βιβλίο ραμμένο αντί για “τέλεια δεμένο” (κολλημένο). Στην πραγματικότητα, αν μπορούσαμε να ετοιμάσουμε το κείμενο για offset, μπορεί να μπορέσει να αναλάβει ολόκληρη την εκτύπωση ο ίδιος, ως μία από τις εκδόσεις του—αλλά με τον πρόλογό σας. Παρακάτω είναι ένα σχέδιο για το πώς μπορεί να φαίνονται οι σελίδες. Είναι μια καλή ιδέα, αλλά δεν θα περάσει στην αρχή—πρέπει όλοι να πιέσουμε γι’ αυτό, και τότε μπορεί να πιάσει.
Συγχωρέστε με για την “διδακτικότητα” και την αυτοπεποίθησή μου. Παρακαλώ προσευχηθείτε για εμάς. Είχαμε δυσκολίες με τις μηχανές μας, όπως συνήθως το χειμώνα. Είχαμε έναν ζεστό Ιανουάριο, και μετά ξαφνικά 4 πόδια χιονιού, που ήταν λίγο δύσκολο. Αλλά τώρα η άνοιξη φαίνεται κοντά ξανά.
Με αγάπη στον Χριστό,
Σεραφείμ, μοναχός