Μπουλάκοφ, Σολζενίτσιν, Παρισινή Ορθοδοξία
6 Φεβρουαρίου/19 Φεβρουαρίου 1975
Άγιος Φώτιος ο Μέγας
Αγαπητέ Πατέρα Μιχαήλ,
Ευλογείτε!
Εδώ είναι τελικά το υλικό που σας υποσχέθηκα για τον Μπουλάκοφ. Παρακαλώ συγχωρέστε την μεγάλη καθυστέρηση. Ελπίζω να μην είναι πολύ αργά για να το χρησιμοποιήσετε. Δεδομένου ότι έχετε ήδη πολύ υλικό για τον Μπουλάκοφ, αυτό το υλικό μπορεί να είναι περισσότερο στη φύση μιας υποσημείωσης ή μιας μεταγενέστερης σκέψης κάπου. Χρησιμοποιήστε το όπως νομίζετε.
Είμαστε πολύ ενδιαφερόμενοι για το βιβλίο σας—παρεμπιπτόντως, έχετε εκδότη γι’ αυτό; Σε σχέση με την σύγχρονη αναβίωση της θρησκευτικής-φιλοσοφικής σκέψης στη Ρωσία, είναι πολύ σημαντικό να εκδοθεί ένα βιβλίο όπως το δικό σας. Πολύ καιρό όλοι έχουν υποκλιθεί σε αυτές τις ιερότητες που ονομάζονται Ορθόδοξοι από μια εγκληματική κακή χρήση της γλώσσας. Το βιβλίο σας θα είναι ακόμη πιο ευπρόσδεκτο καθώς προέρχεται από έναν “ξένο” και “αντικειμενικό παρατηρητή” που δεν εμπλέκεται στις διαμάχες και τα πάθη της ρωσικής διανοητικής κοινωνίας.
Εμείς οι ίδιοι σχεδιάζουμε ένα βιβλίο σε παρόμοιο θέμα (να εκτυπωθεί σε δόσεις στο Orthodox Word) σε σχέση με την εμφάνιση του νέου βιβλίου από τη Ρωσία που διαφημίζει τόσο ευρέως ο Σολζενίτσιν. —”Iz pod glyb” (Από Κάτω από τα Ερείπια, νομίζω, είναι ο τίτλος στα Αγγλικά, που θα κυκλοφορήσει σύντομα). Αυτή είναι μια συλλογή άρθρων από τον Σολζενίτσιν και συγγραφείς του σαμίζντα που ο Σολζενίτσιν συγκρίνει με το “Vekhi” του Μπερντιάεφ του 1909. Το διάβασα, και δεν είναι πραγματικά κακό—μόνο ένα άρθρο στο πνεύμα του Μπερντιάεφ—αλλά είναι προφανές ότι οι συγγραφείς δεν είναι ριζωμένοι στην πραγματική Ορθόδοξη παράδοση. Έτσι θέλουμε να δώσουμε ένα υπόβαθρο για αυτό και το “Vekhi” δίνοντας μια είδους καψουλοποιημένη έρευνα της ρωσικής διανόησης στον 20ό αιώνα, σε αντίθεση με την πραγματική Ορθόδοξη παράδοση τα τελευταία 75 χρόνια. Υπήρξαν αρκετοί ευαίσθητοι γνήσιοι Ορθόδοξοι Ρώσοι στοχαστές σε αυτόν τον αιώνα, και αρκετοί εξαιρετικοί θεολόγοι—σχεδόν κανένας από τους οποίους δεν είναι γνωστός στα Αγγλικά και οι οποίοι καταπνίγονται επιτυχώς από την “στατική” της “Παρισινής Ορθοδοξίας”—αυτό είναι το όνομα που δίνει ο Ν. Στρουβέ στην κίνησή τους στο νέο Βέσνικ του Παρισιού. Παρεμπιπτόντως, τι νομίζετε για τη δήλωση του Στρουβέ στο ίδιο Βέσνικ: (σε απάντηση στην απάντηση του Μητροπολίτη Φιλάρετου στην επιστολή του Σολζενίτσιν προς την Σύνοδο στο Τζόρντανβιλ): “Ωστόσο, όσο παράδοξο κι αν είναι, είναι ακριβώς το μέρος της Ρωσικής Εκκλησίας στην διασπορά που ‘πήγε στους Έλληνες’ ή ‘έγινε Αμερικανική,’ ακριβώς αυτό έχει συνεχίσει στη Δύση την μεγάλη ρωσική πνευματική κουλτούρα, δεν έχει κρύψει το ταλέντο της στη γη, αλλά το έχει αυξήσει. Στη δημιουργικότητα αυτής της Εκκλησίας στρέφεται το θρησκευτικό κίνημα που αναγεννιέται τώρα στη Ρωσία, καθώς δεν υπήρξε καμία άλλη θρησκευτική-πνευματική δημιουργικότητα στη Διασπορά.” (Βέσνικ, 112-113, ii-iii, *1974, σ. 5-6.) Ελπίζουμε να απαντήσουμε σε αυτήν την αυτοσημαντική ερώτηση και ελπίζουμε να μπορέσουμε να αναφερθούμε στο βιβλίο σας ως ήδη δημοσιευμένο.
Υπάρχει καμία πιθανότητα να δούμε το χειρόγραφο του βιβλίου σας όταν τελειώσει; Ίσως να μπορέσουμε να κάνουμε κάποιες προτάσεις βασισμένες σε ρωσικές πηγές. Υπάρχουν εξαιρετικά άρθρα για τον Σολοβιέφ, για παράδειγμα· δεν έχουμε τον χρόνο να τα μεταφράσουμε, αλλά θα μπορούσαμε να μεταφράσουμε μέρη αν ξέραμε ότι υπήρχε κάτι σε αυτά που άξιζε να προστεθεί σε ό,τι ήδη έχετε. Σε κάθε περίπτωση, ανυπομονούμε για μια αναφορά προόδου σχετικά με το χειρόγραφο.
Ζητάμε τις προσευχές σας για εμάς. Είχαμε έναν δύσκολο χειμώνα με βαριές χιονοπτώσεις, δύσκολα μηχανήματα, κ.λπ. Αλλά με κάποιο τρόπο προτιμούμε την φτωχή μας πάλη από όλη τη δόξα της νεοανακαλυφθείσας “Παρισινής Ορθοδοξίας.”
Με αγάπη εν Χριστώ τον Σωτήρα μας,
Σεραφείμ, Μοναχός