Ο π. Παντελεήμων ως μόνος Ορθόδοξος δάσκαλος, Βλάδηκας Βιτάλι, “αίσθηση” της Ορθοδοξίας
26 Αυγούστου/8 Σεπτεμβρίου 1975
Μάρτυρες Αδριανός και Ναταλία
Αγαπητέ Δρ. Καλομίρο,
Χαιρετισμούς στον Κύριο μας Ιησού Χριστό.
Ήμασταν πολύ χαρούμενοι που λάβαμε την τελευταία σας επιστολή, ακόμη και με τα κακά νέα σχετικά με την εκκλησιαστική κατάσταση στην Ελλάδα. Είναι πολύ σημαντικό για εμάς να διατηρούμε επαφή μαζί σας, γιατί εκτός από εσάς δεν έχουμε σχεδόν καμία πραγματική επαφή με τους Αληθινούς Ορθόδοξους Χριστιανούς της Ελλάδας. Έχουμε μόνο τον φίλο μας π. Θεοδωρίτο από τη Σκήτη του Αγίου Άννα, αλλά η αλληλογραφία μας μαζί του είναι σύντομη λόγω του γλωσσικού προβλήματος. Μας έστειλε ένα χειρόγραφο για δημοσίευση, 10 ή 12 σελίδων, πριν από δύο χρόνια, και το άτομο στο οποίο το δώσαμε για μετάφραση δεν το έχει επιστρέψει ακόμη. Το πρόβλημά μας με τους Έλληνες περιπλέκεται επίσης από την παρουσία του π. Παντελεήμονα από τη Βοστώνη στη Σύνοδο μας, για τον οποίο θα μιλήσω τώρα πολύ ειλικρινά.
Από πολλές πηγές—από τον π. Θεοδωρίτο, από εσάς, από ανθρώπους σε αυτή τη χώρα (τόσο Έλληνες όσο και Αμερικανούς, καθώς και Ρώσους), και από τη δική μας εμπειρία—έχουμε σχηματίσει μια αρκετά ολοκληρωμένη εικόνα του, και αυτή η εικόνα είναι λυπηρή. Ο άνθρωπος είναι πολύ ταλαντούχος, πολύ ενημερωμένος για τα σύγχρονα Ορθόδοξα γεγονότα, έχει τη “σωστή” άποψη για τα περισσότερα Ορθόδοξα θέματα και γενικά έχει την σωστή “αίσθηση” της Ορθοδοξίας. Από την αρχή τον έχουμε υποστηρίξει, και τα άρθρα μας για αυτόν και το μοναστήρι του στο Orthodox Word έχουν αναμφίβολα βοηθήσει να αναπτυχθεί και να αποκτήσει επιρροή. Έτσι, με μεγάλη λύπη έχουμε αρχίσει τα τελευταία δύο ή τρία χρόνια να παρατηρούμε πολύ επικίνδυνες χαρακτηριστικές σε αυτόν. Μας γράψατε σε μια επιστολή πριν από δύο χρόνια ότι ο π. Παντελεήμων φαίνεται να θέλει να έχει όλους τους Έλληνες Ορθόδοξους στην Αμερική υπό τον έλεγχό του· περίπου την ίδια εποχή παρατηρούσαμε ότι θέλει επίσης να έχει όλους τους Αμερικανούς Ορθόδοξους υπό τον έλεγχό του! Προσπάθησε, για παράδειγμα, να γελοιοποιήσει και να καταστρέψει τον φίλο μας Αλεξέι Γιουνγκ, του οποίου το μικρό περιοδικό Νικοντέμος είναι πολύ χρήσιμο για να εμπνεύσει τους Ορθόδοξους Αμερικανούς και να τους καθοδηγήσει στην Πίστη—ο π. Παντελεήμων δεν του άρεσε γιατί είχε ένα ή δύο άρθρα με τα οποία διαφωνούσε. Ο π. Νεκέτας Παλάσσης απείλησε ακόμη και να επιτεθεί δημόσια στον Αλεξέι—έναν fellow Orthodox Christian και ένα αδελφό περιοδικό στην ίδια Εκκλησία!
Σύντομα έγινε προφανές γιατί ο π. Παντελεήμων έκανε αυτό: αυτός και οι ακόλουθοί του πιστεύουν ότι μόνο αυτός είναι πραγματικά Ορθόδοξος στη Σύνοδο μας, ότι σχεδόν όλοι οι Ρώσοι είναι “πισωγυρισμένοι,” θεολογικά αφελείς και υπό “δυτική επιρροή”—και μόνο ο π. Παντελεήμων και οι ακόλουθοί του είναι αληθινοί θεολόγοι, εκλεπτυσμένοι, ελεύθεροι από όλες τις ανόρθοδοξες επιρροές και ικανοί να καθοδηγήσουν όλους τους άλλους στην αληθινή Ορθοδοξία. Ποτέ δεν επιτέθηκε άμεσα στην Αδελφότητά μας, αλλά μετά από λίγο έγινε προφανές ότι διεξάγει μια εκστρατεία εναντίον μας ιδιωτικά, και τώρα έχουμε τη μαρτυρία αρκετών ανθρώπων ότι “προειδοποιεί” τους ανθρώπους εναντίον μας, προφανώς επειδή είμαστε “Ρώσοι,” δεν του ζητάμε συμβουλές και δεν έχουμε καν τηλέφωνο (έτσι ώστε να μπορεί να μας καλέσει και να μας “διορθώσει” όποτε το αισθάνεται!).
Αλλά με ποιον έχει στενές επαφές ο π. Π.; Σας το λέω αυτό εμπιστευτικά: από την αρχή ο π. Π. άρχισε να παίζει “πολιτική” με τους επισκόπους μας, και διάλεξε για προστάτη του ακριβώς τον έναν επίσκοπο που δεν έχουμε που δεν είναι Ρώσος στο πνεύμα, που δεν έχει την απλή ευλάβεια και πίστη των περισσότερων Ρώσων επισκόπων και ιερέων, αλλά που καυχιέται ότι είναι καλύτερος και πιο “εκλεπτυσμένος” από αυτούς, που θα ήθελε να “μεταρρυθμίσει” τη Σύνοδο ώστε να είναι πιο σε αρμονία με τη φιλοσοφία του, που παίζει “πολιτική” και τώρα είναι η πιο ισχυρή φιγούρα στη Σύνοδο (και που πριν από δέκα χρόνια ήταν ο ηγέτης στην καταδίωξη του δικού μας Αρχιεπισκόπου Ιωάννη Μαξίμοβιτς, τον οποίο περιφρονούσε για την έλλειψη “εκλεπτυσμού” και “διοικητικής ικανότητας”), και που εκπαιδεύτηκε σε ένα ιερατικό σεμινάριο των Ιησουιτών και είναι Ιησουίτης απόλυτα στο πνεύμα, αν και εξωτερικά είναι πολύ “παραδοσιαστής.” Αυτός είναι ο Αρχιεπίσκοπος Βιτάλιος του Μόντρεαλ. Τον γνωρίζουμε προσωπικά, και αρκετοί σεβαστοί επίσκοποι μας έχουν προειδοποιήσει γι’ αυτόν. Ήταν με κάποια ανησυχία που είδαμε πώς ο π. Π. προσπάθησε να “χρησιμοποιήσει” τον Αρχbp. Βιτάλιο για να γίνει σημαντικός στη Σύνοδο, και με τη σειρά του πώς ο Αρχbp. Βιτάλιος προσπάθησε να “χρησιμοποιήσει” τον π. Π. ισχυριζόμενος στους Ρώσους ότι “μεγάλοι Έλληνες θεολόγοι” (και όχι απλοί Ρώσοι ιερείς) ήταν οι υποστηρικτές και ακόλουθοί του. Με τη στάση και τις ενέργειές του ο π. Π. αποκάλυψε ότι δεν έχει την “αίσθηση” των αληθινών και απλών Ορθοδόξων ανθρώπων, ή αν κάποτε την είχε, την έχει χάσει με την εμπλοκή του σε “πολιτική.” Μαζί, ο Αρχbp. Βιτάλιος και ο π. Π. παρήγαγαν αρκετές εκδόσεις του The True Vine, ενός “επίσημου” περιοδικού της Συνόδου, το οποίο ήταν μια θλιβερή αποτυχία—όπως ήδη προείπαμε, γνωρίζοντας τις δημοσιεύσεις του Αρχbp. Βιτάλιου στα Ρωσικά. Δεν γνωρίζει τι είναι απεγνωσμένα αναγκαίο σήμερα, αλλά μόνο εκτυπώνει ό,τι νομίζει ότι είναι “μοντέρνο,” που τον κάνει να φαίνεται “εκλεπτυσμένος,” και θα του δώσει επιτυχία με “πανεπιστημιακούς αποφοίτους”—αλλά το αποτέλεσμα είναι μόνο γελοίο, γιατί οι Ρωμαίοι Καθολικοί μπορούν να το κάνουν αυτό πολύ καλύτερα. Παρεμπιπτόντως, ο Αρχbp. Βιτάλιος από την αρχή, αν και ο ίδιος έχει γράψει πολλές φορές ότι η Ορθόδοξη λογοτεχνία στα Αγγλικά είναι απεγνωσμένα αναγκαία, δεν έχει αναφέρει ποτέ το Orthodox Word μας σε έντυπη μορφή, σαν να μην υπήρχαν οι κόποι μας ή δεν ήταν Ορθόδοξοι. Τελευταία, επίσης, παρατηρούμε ότι η Μαρτυρία του π. Νεκέτα Παλάσση έχει σταματήσει να αναφέρει τις δημοσιεύσεις μας, ακόμη και την πρόσφατη Ορθοδοξία και τη Θρησκεία του Μέλλοντος, που αναφέρεται ακόμη και στα Ελληνικά στην Ορθόδοξη Τύπο. Γιατί; Σταματήσαμε να είμαστε Ορθόδοξοι; Όχι, πιστεύω ότι ο λόγος είναι απλώς ότι ο π. Παντελεήμων επιθυμεί να είναι ο μόνος δάσκαλος της Ορθοδοξίας στη Σύνοδο, και επομένως είμαστε ανταγωνισμός γι’ αυτόν. Ο π. Π. πηγαίνει ακόμη και τόσο μακριά ώστε να νομίζει ότι μπορεί να διδάξει τους Ρώσους, και επειδή έχει δύο ή τρεις Αμερικανούς μοναχούς που έχουν σπουδάσει Ρωσικά, νομίζει ότι είναι ικανός και σε θέματα ρωσικής γλώσσας. Αλλά σε αυτό έχει ήδη κάνει αρκετά κακά λάθη, δείχνοντας ότι οι ακόλουθοί του δεν έχουν γνώση ούτε της θεολογίας ούτε της “ψυχολογίας” των Ρώσων, κάνουν τον εαυτό τους γελοίους όταν προσπαθούν να γράψουν ένα φυλλάδιο στα Ρωσικά, και απλώς δεν είναι σε επαφή με την αυθεντική θεολογική παράδοση της Ρωσίας. Σε αυτόν θυμίζουν πολύ το κεφάλαιο σας στο Against False Union όπου μιλάτε για τους “μετανοητές” που επιθυμούν αμέσως να “διδάξουν τους Ορθόδοξους.” Οι “μεταφραστές” του π. Παντελεήμονα κάνουν μόνο τον εαυτό τους γελοίους, σαν παιδιά νηπιαγωγείου στην άγνοια και την ανικανότητά τους μπροστά σε μια μεγάλη και πολύ εκλεπτυσμένη θεολογική παράδοση. Αλλά η ευθύνη είναι με τον π. Π. ο ίδιος, ο οποίος ενθαρρύνει την ιδέα ότι αυτός και οι ακόλουθοί του είναι οι μόνοι πραγματικοί Ορθόδοξοι και είναι ικανοί να συζητήσουν τη θεολογία.
Από αυτή τη στάση του π. Παντελεήμονα, η οποία είναι πολύ ξένη σε ό,τι μας έχουν παραδώσει οι δάσκαλοί μας στην Πίστη, έχουμε μεγάλη ανησυχία για το μέλλον. Φαίνεται ήδη σαφές τι πρόκειται να συμβεί: ο π. Π. πρόκειται να εκμεταλλευτεί κάποια κατάσταση στην οποία μπορεί να αποδείξει ότι είναι “σωστός” προκειμένου να διακόψει την κοινωνία με τη Σύνοδο μας, και στη συνέχεια θα γίνει επίσκοπος από τους Ματθαιϊκούς και θα είναι ο “μόνος Ορθόδοξος επίσκοπος στην Αμερική,” πάνω από Έλληνες και Αμερικανούς και ακόμη και πάνω από Ρώσους. Η θέση του δεν θα είναι εντελώς συνεπής, αλλά πολλοί νέοι Αμερικανοί και Ελληνοαμερικανοί (και ακόμη και μερικοί Ρωσοαμερικανοί) θα τον ακολουθήσουν. Γιατί; Επειδή ο π. Π. έχει πραγματική “δύναμη” πάνω σε έναν συγκεκριμένο τύπο Ορθόδοξων Αμερικανών (όχι πάνω σε πραγματικούς Έλληνες ή Ρώσους—νομίζω ότι έχετε δίκιο σε αυτό)—πάνω σε εκείνους που είναι νέοι ή ανίκανοι ή αβέβαιοι στην Πίστη, και χρειάζονται μια “αρχή” για να τους πει τι να κάνουν. Έχουμε παρατηρήσει εδώ και καιρό ότι δεν είναι δυνατό να διεξάγουμε μια “συζήτηση” με τον π. Παντελεήμονα—είναι πάντα “σωστός” ανεξάρτητα από το τι λέει ή κάνει, αν και στην πραγματικότητα έχουμε διαπιστώσει ότι είναι αρκετά αθώος σε ορισμένες περιοχές γνώσης των Αγίων Πατέρων—αγνοεί όχι μόνο γεγονότα αλλά και την ίδια την παράδοση της παράδοσης της Πατερικής διδασκαλίας. Αυτό είναι αναμενόμενο, καθώς πήγε σε ένα μοντερνιστικό ελληνικό σεμινάριο και “δίδαξε τον εαυτό του τους Αγίους Πατέρες—δηλαδή, δεν το έλαβε σε μια συνεχόμενη παράδοση από το παρελθόν όπως εξακολουθεί να υπάρχει στην Ρωσική Εκκλησία μας στο Εξωτερικό, ακόμη και αν οι επίσκοποί μας και οι ιερείς δεν είναι “εκλεπτυσμένοι.” Ο π. Π. γελάει με την εκπαίδευση του σεμιναρίου του Τζόρντανβιλ—αλλά ακόμη και αν μπορεί να είναι πολύ απλή, αυτή η εκπαίδευση συνεχίζει να αναπνέει το πνεύμα της Ορθοδοξίας, το οποίο ο π. Παντελεήμων δεν κατέχει πλήρως.
Λαμβάνοντας υπόψη όλα αυτά, η επαφή μας μαζί σας είναι πολύ πολύτιμη, γιατί έχετε φτάσει σε παρόμοια συμπεράσματα, όπως εμείς, μέσω δοκιμασιών και δοκιμασιών. Υπάρχουν λίγοι άλλοι άνθρωποι με τους οποίους μπορούμε να μιλήσουμε τόσο ανοιχτά, γιατί απλώς δεν θα μας καταλάβουν. Όπως και εσείς, δεν εμπιστευόμαστε μια “λαμπρή” και “εκλεπτυσμένη” Ορθοδοξία, και βλέπουμε ότι στο τέλος θα είναι απλώς μια άλλη μορφή προδοσίας της Ορθοδοξίας και εξαπάτησης των ψυχών.
Θα ήταν πολύ καλό αν μπορούσατε να γράψετε ένα άρθρο για το Orthodox Word σχετικά με το πώς να διατηρήσουμε ζωντανό το αληθινό άρωμα της Ορθοδοξίας ενόψει των πολλών πειρασμών που μας περιβάλλουν σήμερα—χωρίς, ωστόσο, να αναφέρετε ακόμη ονόματα. Αν συμβεί το χειρότερο, και ο π. Παντελεήμων πάει στους Ματθαιϊκούς, τότε πιθανώς θα πρέπει να δημοσιεύσουμε μια επίθεση, εναντίον των Ματθαιϊκών ως σφάλμα “στα δεξιά,” με την Αληθινή Ορθοδοξία να στέκεται ανάμεσα στους μοντερνιστές από τη μία πλευρά και τους νομικιστές φανατικούς από την άλλη. Αλλά αν ο π. Π. αποχωρήσει από τη Σύνοδο, θα είναι πολύ δύσκολο για εμάς τους ζηλωτές που παραμένουμε, γιατί όπως ξέρετε μερικοί από τους επισκόπους μας προσπαθούν να διατηρήσουν κοινωνία με την “οικουμενική Ορθοδοξία,” που είναι μια καταστροφική και θανατηφόρα πορεία. Αλλά εμπιστευόμαστε ότι ο Θεός επιτρέπει όλες αυτές τις δύσκολες και πικρές δοκιμασίες να έρθουν πάνω μας για τη σωτηρία μας και ώστε να μπορούμε να είμαστε χρήσιμοι στους άλλους.
Ζητάμε τις προσευχές σας και ανυπομονούμε για την επόμενη επιστολή σας.
Με αγάπη εν Χριστώ,
Σεραφείμ, Μοναχός