Κάθαρση των Δυτικών Αγίων, λίστα πιθανών
12/25 Σεπτεμβρίου 1975,
Εορτή της Γεννήσεως της Θεοτόκου.
Αγαπητέ Πατέρα Γεώργιε,
Ευλογίες!
Σε αυτή την επιστολή, κατόπιν αιτήματός σας, στέλνουμε σύντομες πληροφορίες σχετικά με τους Δυτικούς αγίους. Κανένας από αυτούς, φαίνεται, δεν είναι στο Ορθόδοξο ημερολόγιο, αλλά εκτός από έναν (τον Άγιο Καλλίστο, ο οποίος θα πρέπει να μελετηθεί πιο διεξοδικά), είναι αναμφίβολα αυθεντικοί Ορθόδοξοι άγιοι της Δύσης.
Σταδιακά συγκεντρώνουμε πληροφορίες για τους Δυτικούς αγίους και καταλήγουμε σε ορισμένα συμπεράσματα σχετικά με το πώς να διακρίνουμε τους αληθινούς Ορθόδοξους αγίους της Δύσης (οι οποίοι, φυσικά, περιλαμβάνουν την πλειονότητα των Δυτικών αγίων πριν από το σχίσμα) από τους λίγους που είναι αμφίβολοι ή ακόμη και σίγουρα όχι Ορθόδοξοι για κάποιο λόγο ή άλλο. Δεδομένου ότι απλώς δεν μπορούμε να εμπιστευτούμε καμία Δυτική πηγή των τελευταίων αιώνων, και πρακτικά τις περισσότερες Δυτικές πηγές που ξεκινούν από τον 11ο αιώνα (όταν άρχισαν να εμφανίζονται ιπποτικά ρομάντζα και θρύλοι), πρέπει να επιστρέψουμε όσο το δυνατόν πιο κοντά στις πρωτότυπες πηγές και, όταν είναι δυνατόν, να τις συνδέσουμε με αξιόπιστες Ορθόδοξες πηγές τόσο από την Ανατολή όσο και από τη Δύση. Προσπάθησα να το κάνω αυτό συνοπτικά στο συνημμένο μήνυμα, και θα δημοσιεύσουμε επίσης ένα άρθρο για αυτό το θέμα στο ημερολόγιο του 1976 (για το οποίο έχει καταγραφεί η παραγγελία σας), αν ο Θεός το επιτρέψει. Παρακαλώ προσευχηθείτε για εμάς ώστε να μπορέσουμε να συνεχίσουμε αυτό το έργο σε εκπλήρωση της εντολής που μας έδωσε ο Αρχιεπίσκοπος Ιωάννης.
Σχετικά με την τιμή των αγίων που δεν είναι στα Ορθόδοξα ημερολόγια, υπήρξαν διάφορες προσεγγίσεις σε αυτό σε διάφορες περιόδους της Ορθόδοξης ιστορίας και σε διάφορα μέρη, και δεν υπάρχει κανένας κανόνας που να το ρυθμίζει. Η αναμονή για την επίσημη “κανονικοποίηση” όλων αυτών των αγίων θα ήταν άκαρπη και χωρίς ελπίδα (και πολύ λυπηρή για εμάς που τους αγαπάμε!), και στην πραγματικότητα, αυτό ποτέ δεν έχει γίνει - συνήθως οι λίστες τοπικών αγίων ή αγίων άλλων Ορθόδοξων Εκκλησιών προστίθενται στο Ορθόδοξο ημερολόγιο πολύ λιγότερο επίσημα. Αλλά είναι επίσης προφανές ότι, δεδομένου ότι υπάρχουν ακόμα ορισμένα ερωτήματα σχετικά με τουλάχιστον μερικούς Δυτικούς αγίους πριν από το σχίσμα, δεν θα πρέπει να είμαστε πολύ ελεύθεροι στην τιμή οποιουδήποτε θέλουμε. Στην περίπτωσή σας, ώστε να μην είστε σίγουροι ότι κάνετε κάτι λάθος ή εισάγετε κάποια καινοτομία (και σχεδόν εξίσου σημαντικό - για να αποφύγετε αβάσιμες φήμες ότι το κάνετε αυτό), θα σας συμβουλεύαμε να παρουσιάσετε αυτή τη λίστα με μια εξηγήτική επιστολή στον επίσκοπό σας (φαίνεται, Αρχιεπίσκοπος Νικόν;) ζητώντας του να δώσει άδεια να τιμήσετε αυτούς τους αγίους στην εκκλησία σας (δηλαδή, να έχετε τα λείψανά τους, εικόνες τους, να τους γιορτάζετε και να τελείτε λειτουργίες γι’ αυτούς). Μπορείτε να του παρουσιάσετε τις παρατηρήσεις μας, ή αν προτιμάτε, μπορούμε να του γράψουμε μια επιστολή στα ρωσικά (τον γνωρίζουμε καλά), παρέχοντας τα επιχειρήματά μας γιατί αυτοί οι άγιοι μπορούν να θεωρηθούν Ορθόδοξοι. (Αλλά ο Καλλίστος θα πρέπει να μελετηθεί πιο διεξοδικά πριν υποβληθεί το όνομά του με τους υπόλοιπους.)
Υπάρχει κάποια δυνατότητα να αποκτήσουμε λείψανα Δυτικών αγίων; Θα θέλαμε ιδιαίτερα να έχουμε ένα κομμάτι των λειψάνων της Αγίας Σχολαστικής, και θα εκτιμούσαμε πολύ αν μπορούσαμε να αποκτήσουμε λείψανα του Αγίου Μαρτίνου του Τουρίνου ή του Αγίου Γρηγορίου του Τουρίνου, ή άλλων Γαλλικών αγίων (ή οποιωνδήποτε Δυτικών αγίων γενικά!).
Χαιρόμαστε που έχετε νέο εκκλησιαστικό κτίριο. Είθε ο Χριστός ο Κύριος να δώσει ευημερία στην ενορία σας στην αληθινή Ορθοδοξία! Αλλά να είστε προετοιμασμένοι για τις επερχόμενες σοβαρές δοκιμασίες και μην αφήσετε να σας ρίξουν κάτω!
Παρακαλώ, προσευχηθείτε για εμάς, αμαρτωλούς!
Με αγάπη εν Χριστώ,
Μοναχός Σεραφείμ.
Αδελφότητα του Αγίου Ερμάνου της Αλάσκας,
Πλατίνα, Καλιφόρνια,
Πατέρας Σεραφείμ.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΠΤΑ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ ΤΗΣ ΔΥΣΗΣ, ΤΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΟΠΟΙΩΝ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΣΤΟ ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ.
[1.] Άγιος Κλήμης, Πάπας Ρώμης, 26 Απριλίου.
Απόδειξη. Αρχαία μάρτυρα ονομάζουν τον “μάρτυρα,” που είναι αρκετό, καθώς δεν υπάρχει απόδειξη ότι ήταν ανόρθοδοξος για να καθορίσει την τιμή του.
Σημείωση. Η ρωμαϊκή μάρτυρα τον θεωρεί τρίτο Πάπα (26 Απριλίου), και τον Ανακλήτο πέμπτο Πάπα (13 Ιουλίου), αλλά ο Ευσέβιος νόμιζε ότι ήταν το ίδιο πρόσωπο, και οι σύγχρονοι μελετητές φαίνεται να κλίνουν προς αυτή την άποψη. Στην πραγματικότητα, σχεδόν τίποτα δεν είναι γνωστό για κανέναν από αυτούς, εκτός από το ότι ήταν μάρτυρες.
[2.] Άγιος Καλλίστος, Πάπας Ρώμης, σ. 218-222. 14 Οκτωβρίου (φαίνεται, η ημερομηνία της ταφής του, και του μαρτυρίου, σύμφωνα με τον Μπάτλερ, 12 Οκτωβρίου).
Απόδειξη. Αρχαία μάρτυρα τον ονομάζουν μάρτυρα.
Δυσκολίες. Ο Άγιος Ιππόλυτος της Ρώμης τον επικρίνει σφοδρά (1) για το ότι ήταν πολύ επιεικής σε θέματα μετάνοιας (που από μόνο του δεν τον καθιστά λάθος), (2) για το ότι κήρυξε την πατριπαθιανή αίρεση του Νοέτου (μια σοβαρή κατηγορία).
Συμπέρασμα. Πρέπει να μελετηθεί πιο διεξοδικά, για παράδειγμα, μέσω των εκκλησιαστικών ιστοριών του Σωκράτη και του Σοζομένου (υπάρχουν στα αγγλικά στη σειρά Έρντμαν, αλλά δεν τα έχουμε) και του Θεοδώρου (πιθανώς διαθέσιμα στα αγγλικά).
[3.] Άγιος Ιούλιος, Πάπας Ρώμης, +352, 12 Απριλίου.
Απόδειξη. Γνωστός στην εκκλησιαστική ιστορία ως υπερασπιστής του Αγίου Αθανασίου του Μεγάλου κατά των Αρειανών, ακόμη και έστειλε τον Άγιο Αθανάσιο πίσω στην Αλεξάνδρεια με έγγραφα υπέρ του. Στη ρωσική σινodal ζωή του Αγίου Αθανασίου, αναφέρεται ως “Άγιος Ιούλιος.” Δεν φαίνεται να υπάρχει αμφιβολία για την Ορθοδοξία και την αγιότητά του.
[4.] Άγια Σχολαστική, +543, 10 Φεβρουαρίου.
Απόδειξη. Στους “Διαλόγους” του Αγίου Γρηγορίου του Μεγάλου, βιβλίο II (Βίος του Αγίου Βενεδίκτου), κεφάλαια 33-34, υπάρχει μια αναφορά θαυμάτων όταν καθυστέρησε την αναχώρηση του αδελφού της, προκαλώντας μια καταιγίδα μέσω προσευχής, και ο Άγιος Βενέδικτος ο ίδιος την είδε να ανέρχεται στον Ουρανό μετά τον θάνατό της. Αυτό είναι σχεδόν το μόνο που είναι γνωστό γι’ αυτήν, αλλά η μαρτυρία αυτών των δύο Ορθόδοξων αγίων δεν αφήνει καμία αμφιβολία για την αγιότητά της.
[5.] Άγιος Ευγένιος, Επίσκοπος Καρθαγένης, 505, 13 Ιουλίου.
Απόδειξη. Γνωστός στην εκκλησιαστική ιστορία ως υπερασπιστής της Ορθοδοξίας κατά του Αρειανισμού, υπέφερε και διώχθηκε από τους Αρειανικούς Βανδάλους. Ο Γεννάδιος του αποδίδει κηρύγματα κατά των Αρειανών, και ο Άγιος Γρηγόριος του Τουρίνου (“Ιστορία των Φράγκων”) παραθέτει μια επιστολή από την εξορία του προς το ποίμνιό του. Δεν υπάρχει αμφιβολία για την Ορθοδοξία και την αγιότητά του.
[6.] Άγια Ούρσουλα, 3ος αιώνας, 21 Οκτωβρίου.
Απόδειξη. Μια μεγάλη εκκλησία χτίστηκε πάνω από τα λείψανά της (και άλλων παρθένων μαρτύρων) στην Κολωνία, μεγάλη λαϊκή ευλάβεια τον 7ο αιώνα και πιθανώς νωρίτερα, επιγραφή από τον 4ο αιώνα για δύο μάρτυρες (χωρίς ονόματα).
Δυσκολίες. Η ζωή της γράφτηκε αργά και περιλαμβάνει πολλές επινοήσεις και θρύλους, και το όνομά της δεν εμφανίζεται σε κείμενα μέχρι τον 9ο αιώνα (αν και η τιμή των Κολωνιακών μαρτύρων άρχισε πολύ νωρίτερα).
Συμπέρασμα. Είναι καλύτερο να μην εμπιστευόμαστε τη ζωή της που συντάχθηκε από καθολικές πηγές, αλλά υπάρχουν λόγοι να αμφιβάλλουμε ότι ήταν παρθένος μάρτυρας της αρχαίας περιόδου της Εκκλησίας, για την οποία, ίσως, δεν μπορεί να γνωρίζουμε τίποτα περισσότερο.
[7.] Άγιος Ελίγιος, Επίσκοπος Νουαγιόν, 659, 1 Δεκεμβρίου.
Απόδειξη. Μια εκτενή ζωή που γράφτηκε από τον φίλο του, Άγιο Ουέν, Επίσκοπο Ρουέν, 13 χρόνια μετά τον θάνατό του (σύμφωνα με άλλες πηγές, 50 χρόνια αργότερα). Πολλά θαύματα, δημοφιλής τιμή. Καμία απόδειξη ανόρθοδοξίας.
12/25 сентября 1975 г.,
Отданіе праздника Рождества Богородицы.
Дорогой отецъ Георгій,
благослови!
Въ этомъ письм; мы по твоей просьб; посылаемъ короткіе св;д;нія о западныхъ святыхъ. Никого изъ нихъ, кажется, н;тъ въ православномъ календар;, но, возможно, за исключеніемъ одного (св. Каллиста, котораго сл;дуетъ бол;е полно изучить), они безъ сомн;нія подлинные православные святые Запада.
Мы сами постепенно накапливаемъ информацію о западныхъ святыхъ и приходимъ къ н;которымъ выводамъ о томъ, какъ можно отличать истинныхъ православныхъ святыхъ Запада (къ нимъ, конечно, относится большинство западныхъ святыхъ до раскола) отъ т;хъ немногихъ, которые по той или иной причин; сомнительны или даже опред;ленно не православные. Поскольку мы просто не можемъ дов;рять никакимъ западнымъ источникамъ посл;днихъ в;ковъ и фактически большинству западныхъ источниковъ, начиная съ 11-го в;ка (когда начали появляться рыцарскіе романы и легенды), то надо вернуться какъ можно ближе къ оригинальнымъ источникамъ и, когда возможно, связать ихъ съ достов;рными православными источниками и Востока, и Запада. Я постарался кратко сд;лать это во вложенномъ сообщеніи, и мы также пом;стимъ статью на эту тему въ календар; на 1976 годъ (на который записанъ твой заказъ), если Богъ благоизволитъ. Молись, пожалуйста, о насъ, чтобы мы смогли продолжить эту работу во исполненіе зав;та, который далъ намъ архіепископъ Іоаннъ.
Что касается почитанія святыхъ, которыхъ н;тъ въ православныхъ календаряхъ, то въ разные періоды православной исторіи и въ разныхъ м;стахъ подходы къ этому были разные, и н;тъ ни одного правила, которое бы это регулировало. Ждать оффиціальной “канонизаціи” вс;хъ этихъ святыхъ было бы безплодно и безнадежно (и очень печально для насъ, которые ихъ любятъ!), и фактически это никогда не д;лалось – обычно списки м;стныхъ святыхъ или святыхъ другихъ Православныхъ Церквей добавляются къ православному календарю гораздо мен;е формально. Но очевидно также, поскольку есть все-таки н;которые вопросы, касающіеся, по меньшей м;р;, н;сколькихъ западныхъ святыхъ до раскола, что намъ не сл;дуетъ быть слишкомъ вольными въ почитаніи просто т;хъ, кого мы хотимъ. Въ твоемъ случа;, чтобы ты не сомн;вался, что д;лаешь что-то неправильное или вводишь какую-то инновацію (и почти такъ же важно – чтобы изб;жать неосновательныхъ слуховъ, что ты такъ д;лаешь), мы бы посов;товали теб; представить этотъ списокъ съ объяснительнымъ письмомъ твоему епископу (кажется, архіепископъ Никонъ?) съ просьбой къ н;му дать благословеніе осуществлять почитаніе этихъ святыхъ въ твоей церкви (то есть, прикладываться къ мощамъ, им;ть ихъ иконы, праздновать имъ, п;ть службу имъ). Ты можешь представить ему наши зам;чанія, или, если хочешь, мы можемъ написать ему письмо на русскомъ язык; (мы хорошо его знаемъ), приводя свои доводы, почему этихъ святыхъ можно считать православными. (Но сл;дуетъ бол;е полно изучить Каллиста, прежде ч;мъ подавать его имя съ остальными.)
Есть ли у насъ какая-нибудь возможность получить какіе-либо мощи западныхъ святыхъ? Намъ бы особенно хот;лось им;ть частичку мощей святой Схоластики, и мы почли бы великой милостью Божіей, если бы смогли получить частичку мощей святителя Мартина Турскаго или святителя Григорія Турскаго, или другихъ галльскихъ святыхъ (или вообще любыхъ святыхъ Запада!).
Мы рады, что у васъ новое церковное зданіе. Да даруетъ Христосъ, Господь нашъ, процв;таніе твоему приходу въ истинномъ Православіи! Но будьте готовы къ грядущимъ суровымъ испытаніямъ и не дайте имъ сбить васъ съ ногъ!
Пожалуйста, молись о насъ, гр;шныхъ!
Съ любовью о Христ;,
монахъ Серафимъ.
Братство преподобнаго Германа Аляскинскаго,
Платина, Калифорнія,
отецъ Серафимъ.
СВ;Д;НІЯ О СЕМИ ПРАВОСЛАВНЫХЪ СВЯТЫХЪ ЗАПАДА, ИМЕНЪ КОТОРЫХЪ Н;ТЪ ВЪ ПРАВОСЛАВНОМЪ КАЛЕНДАР;.
[1.] Святой Клетъ, Папа Римскій, 26 апр;ля.
Свид;тельства. Древніе мартирологіи называютъ его “мученикъ”, чего уже достаточно, поскольку н;тъ никакихъ свид;тельствъ, что онъ былъ неправославнымъ, чтобы установить почитаніе его.
Прим;чаніе. Римская мартирологія считаетъ его третьимъ Папой (26 апр;ля), а Анаклета пятымъ Папой (13 іюля), но Евсевій думалъ, что это одинъ и тотъ же челов;къ, и современные ученые, кажется, склоняются къ этому мн;нію. Фактически ни объ одномъ изъ нихъ почти ничего не изв;стно, кром; того, что они были мученики.
[2.] Святой Каллистъ, Папа Римскій, с. 218-222. 14 октября (кажется, дата его погребенія, а мученичество, по Батлеру, 12 октября).
Свид;тельства. Древніе мартирологіи называютъ мученикомъ.
Трудности. Святой Ипполитъ Римскій сильно его критиковалъ (1) за то, что онъ въ вопросахъ покаянія слишкомъ снисходителенъ (что само по себ; не д;лаетъ его неправильнымъ), (2) за то, что онъ пропов;дуетъ патрипассіанскую ересь Ноэта (серьезное обвиненіе).
Выводъ. Сл;дуетъ бол;е полно изучить его, наприм;ръ, по церковнымъ исторіямъ Сократа и Созомена (въ серіи Эрдмана они есть на англійскомъ, но у насъ ихъ н;тъ) и Феодорета (возможно, есть на англійскомъ).
[3.] Святой Іулій, Папа Римскій, +352, 12 апр;ля.
Свид;тельства. Хорошо изв;стенъ въ исторіи Церкви какъ защитникъ святителя А;анасія Великаго отъ аріанъ, даже послалъ святителя А;анасія обратно въ Александрію съ документами, свид;тельствующими въ его пользу. Въ русскомъ с;нодальномъ житіи святителя А;анасія его называютъ “святой Іулій”. Кажется, н;тъ сомн;ній въ его православіи и святости.
[4.] Святая Схоластика, с. 543, 10 февраля.
Свид;тельства. “Діалоги” святителя Григорія Великаго, книга II (Жизнеописаніе преподобнаго Венедикта), гл. 33-34, гд; разсказывается о чуд;, когда она задержала отъ;здъ своего брата, вызвавъ молитвой штормъ, и что преподобный Венедиктъ самъ вид;лъ, какъ она посл; смерти восходила на Небо. Это почти все, что изв;стно о ней, но свид;тельства этихъ двухъ православныхъ святыхъ не оставляютъ никакихъ сомн;ній въ ея святости.
[5.] Святой Евгеній, епископъ Кар;агенскій, 505, 13 іюля.
Свид;тельства. Хорошо изв;стенъ въ церковной исторіи какъ защитникъ Православія отъ аріанства, страдалъ и былъ гонимъ при аріанскихъ вандалахъ. Геннадій приписываетъ ему пропов;ди противъ аріанъ, святитель Григорій Турскій (“Исторія франковъ”) цитируетъ письмо изъ изгнанія къ его паств;. Н;тъ сомн;ній въ его православіи и святости.
[6.] Святая Урсула, 3-й в;къ, 21 октября.
Свид;тельства. Въ Кельн; надъ ея останками (и другихъ д;въ-мученицъ) построена большая церковь, большая народная любовь въ 7-мъ в;к; и, возможно, раньше; надпись 4-го в;ка о д;вахъ-мученицахъ (безъ имени).
Трудности. Житіе ея написано поздно и включаетъ много выдумокъ и легендъ, и ея имя не встр;чается въ текстахъ до 9-го в;ка (хотя почитаніе д;въ-мученицъ Кельнскихъ началось гораздо раньше).
Выводъ. Лучше не дов;рять ея житію, составленному по католическимъ источникамъ, но причинъ сомн;ваться въ томъ, что она была д;вой-мученицей древняго періода Церкви, о которой, возможно, ничего больше нельзя узнать, н;тъ.
[7.] Святой Элигій, епископъ Нуайона, 659, 1 декабря.
Свид;тельства. Обширное житіе, написанное его другомъ, святымъ Уэномъ, епископомъ Руанскимъ черезъ 13 л;тъ посл; его смерти (согласно другимъ источникамъ, черезъ 50). Много чудесъ, народное почитаніе. Никакихъ свид;тельствъ о неправославіи.