Lev Puhalo unbalanced opinions, superior tone, BPV
18 Οκτωβρίου/31 Οκτωβρίου 1978
Άγιος Απόστολος Λουκάς
Η Υψηλότητά σας, αγαπητέ Βλάσιος Λαυρέντιος,
Ευλογείτε!
Σας ευχαριστώ για τις επιστολές σας και την αντίγραφο της επιστολής του π. Λεβ (την οποία επιστρέφω με αυτό). Ο π. Λεβ δεν μας έστειλε καμία από τις επιστολές που ανταλλάχθηκαν σε αυτή τη διαμάχη, και μας στάλθηκε ένα αντίγραφο της επιστολής του και της απάντησης του αδελφού Ισαάκ από κάποιον άλλο. Γενικά, ο π. Λεβ δεν έχει επικοινωνήσει μαζί μας εδώ και πάνω από ένα χρόνο, νομίζω, και οι τελευταίες επιστολές του προς εμάς ήταν τόσο παράξενες και παράλογες που δεν προσπαθήσαμε καν να τους απαντήσουμε. Κάποια στιγμή, έστειλε μια επιστολή στον Αλέξιο Νεαρό, διαφωνώντας έντονα με αρκετά από τα άρθρα μας (ιδιαίτερα το άρθρο για τον καθηγητή Αντρέγιεφ, για κάποιο λόγο) και λέγοντας ότι εμείς, μαζί με άλλους “Ρώσους,” είμαστε σε σοβαρό λάθος και δημιουργούμε μια “κρυφή λατρεία του 19ου αιώνα στη Ρωσία.” Δεν έχει προσπαθήσει να μας γράψει ευγενικά και φιλάνθρωπα εκφράζοντας τη διαφωνία του μαζί μας σχετικά με αυτά τα θέματα; νομίζω ότι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η διαφωνία του είναι κυρίως συναισθηματική και όχι θεολογική, παρά όσα λέει γι’ αυτό.
Ο π. Λεβ μας έχει εντυπωσιάσει εδώ και καιρό ως αρκετά συναισθηματικά μη ισορροπημένος; ακόμη και ο π. Νεκτάριος έχει αντιμετωπίσει προβλήματα μαζί του σε αυτό το θέμα, αν και υποστηρίζει τις δημοσιεύσεις του π. Λεβ επειδή εκφράζουν τη “γραμμή” της Βοστώνης. Αλλά δεν έχουμε επίσης υψηλή γνώμη γι’ αυτόν ως “θεολόγο.” Πριν από αρκετά χρόνια, ο π. Παντελεήμων της Βοστώνης μου είπε ότι ο π. Λεβ προφανώς δεν κατανοεί πολύ καλά τα ρωσικά; απλώς επαναδιατυπώνει τις μεταφράσεις του φίλου του Βασίλη, αλλά δεν είναι σε θέση να μεταφράσει μόνος του. Πιστεύω ότι η γνώση του για τη θεολογία είναι της ίδιας φύσης; παίρνει τις ιδέες κάποιου άλλου (κυρίως του π. Παντελεήμονα) και τις εκφράζει με τον δικό του τρόπο, έτσι ώστε να λάμπει στην αντανάκλαση της “δόξας” του π. Παντελεήμονα, όπως θα λέγαμε, αλλά ο ίδιος δεν είναι θεολογικός στοχαστής, και μερικές φορές κάνει εκπληκτικά λάθη, όπως στις πρόσφατες επιστολές του σχετικά με την κατάσταση των ψυχών μετά τον θάνατο. Γενικά, νομίζω ότι είναι σαν ένα “βαρόμετρο” των απόψεων της “Ελληνικής μεταστροφής” μας: μερικά από τα πράγματα που πιστεύουν ο π. Παντελεήμων, ο π. Νεκτάριος και άλλοι αλλά δεν θα τα έλεγαν παρά μόνο εντός της δικής τους “παράταξης,” ο π. Λεβ τα εκφράζει για όλους να τα ακούσουν.
Αυτό που μας ενοχλεί περισσότερο σχετικά με τις δηλώσεις του π. Λεβ (και των “Ελλήνων” μας γενικά) δεν είναι τόσο οι απόψεις που εκφράζει όσο ο εξαιρετικός, ανώτερος τόνος με τον οποίο τις εκφράζει, που αντικατοπτρίζεται στις προσβολές που επιδίδονται ο ίδιος και οι Έλληνες μας—κατηγορώντας τους υπόλοιπους από εμάς (“Ρώσους”) ότι είμαστε υπό “Δυτική επιρροή,” ότι είμαστε “αφελείς” και “μη θεολογικοί,” πιστεύοντας σε “ηθικές παραβολές,” κ.λπ. Αυτό μας φαίνεται ότι δεν είναι καθόλου πνευματική θεολογία, αλλά απλώς διανοητική αλαζονεία.
Δεν νομίζω ότι ο π. Λεβ θα είναι ικανοποιημένος με καμία απάντηση στις εξωφρενικές διαμαρτυρίες του κατά της παραδοσιακής Ορθόδοξης διδασκαλίας για τη ζωή μετά τον θάνατο. Ορισμένα από τα σημεία που θέτει αντιμετωπίζονται στα άρθρα μας σχετικά με “Η Ψυχή Μετά τον Θάνατο”—αλλά όχι με αμφισβητούμενο τρόπο; τα περισσότερα από τα υπόλοιπα άρθρα θα είναι απλώς η διδασκαλία του Επισκόπου Ιγνάτιου Μπριαντσανίνωφ, ειδικά σχετικά με τα “Τέλη,” και νομίζω ότι το θέμα παρουσιάζεται αρκετά καθαρά από αυτόν για να ικανοποιήσει όλους εκτός από τον π. Λεβ και άλλους “μεταρρυθμιστές.”
Ο π. Γρηγόριος της Βοστώνης μας επισκέφθηκε πρόσφατα και μας άφησε επίσης κακή εντύπωση. Για αυτόν, η μοναχική ζωή φαίνεται να είναι κάποια είδους “τύπος,” αλλά χωρίς αγάπη ή οποιαδήποτε πραγματική ιδέα αγώνα. Η “εκπαίδευση” που δίνει ο π. Παντελεήμων στους μοναχούς του φαίνεται να είναι συνδεδεμένη με μια ψυχρή, υπολογιστική εγωιστικότητα—μακριά από το πραγματικό μοναστικό πνεύμα όπως το κατανοούμε. Ο π. Γεώργιος Τσερεμετίεφ μας επισκέφθηκε επίσης—και, αντίθετα, νιώσαμε πολύ κοντά του. Βρήκαμε επίσης ότι ο π. Δημήτριος Ντουντκό έχει το σωστό πνεύμα για εμάς σήμερα. Ο π. Γρηγόριος θέλει να ξεκινήσει ένα μοναστήρι στην Καλιφόρνια, αλλά και οι δύο επίσκοποί μας είναι αντίθετοι σε αυτό, και ο π. Ερμάν μίλησε πολύ αυστηρά μαζί του εναντίον αυτού.
Είμαστε σε επαφή με κάποιους ανθρώπους στην παλαιά ημερολογιακή δικαιοδοσία του Αρχιεπισκόπου Αυξεντίου στην Αμερική (και στην Ελλάδα επίσης), και είναι τρομοκρατημένοι να μάθουν ότι η Σύνοδος των Επισκόπων μας έχει “σπάσει την κοινωνία” μαζί τους. Είναι αυτό αλήθεια; Υπάρχουν πολλοί καλοί άνθρωποι μαζί τους, που είναι πιο κοντά στο ρωσικό μας πνεύμα από τον π. Παντελεήμονα (αν και οι επίσκοποί τους μπορεί μερικές φορές να ενεργούν ανεύθυνα) και θα ήταν καρδιοχτύπημα αν τους εγκαταλείπαμε τώρα.
Είμαστε πολύ ευγνώμονες για την ανησυχία σας για εμάς και ζητάμε τις προσευχές σας για εμάς. Εκτός από την εκτύπωσή μας, τώρα εξυπηρετούμε αρκετές αποστολές στην Καλιφόρνια και το Όρεγκον με Θεία Λειτουργία μία φορά κάθε μήνα ή δύο. Σε λίγες μέρες, αν ο Θεός θελήσει, θα στείλουμε το βιβλίο μας “Ευλογημένος Παΐσιος Βελιχκόφσκι” στον εκδότη, μετά από αρκετά χρόνια εκτύπωσης (αυτό είναι το βιβλίο που ο αδελφός Μακάριος [εργαζόταν] το περασμένο καλοκαίρι όταν έμεινε μαζί μας).
Με αγάπη και σεβασμό στον Χριστό,