Positive attitude, not reaction; suffering Orthodoxy
10 Αυγούστου/23 Αυγούστου 1979
Αρχιδιάκονος και Μάρτυρας Λαυρέντιος
Αγαπητέ Άντριου,
Είθε η ευλογία του Κυρίου να είναι μαζί σας!
Σας ευχαριστώ για την επιστολή σας. Ναι, ήταν λίγο “ενοχλητική,” αλλά πρέπει να πω ότι συμφωνώ με τις περισσότερες από τις απόψεις σας. Ναι, το “ενημερωτικό δελτίο Grabbe” είναι εντελώς μη εμπνευσμένο και έχει λίγα θετικά να πει για την Ορθοδοξία. Είναι καλύτερα να το ξεχάσουμε και να μην το διαδώσουμε περαιτέρω. (Το εκδίδει στα ρωσικά ο ίδιος, και δυστυχώς ένα μεγάλο μέρος του ανατυπώνεται στην Ορθόδοξη Ρωσία.)
Συμφωνούμε επίσης μαζί σας σχετικά με την απαγόρευση υπηρεσιών σε “μη κανονισμένους” αγίους. Είναι αλήθεια ότι η Ρωσική Εκκλησία τα τελευταία χρόνια το έχει κάνει αυτό—αλλά στις μέρες μας της απόλυτης ερήμωσης, γιατί να απαγορεύσουμε ένα από τα λίγα θετικά ορθόδοξα πράγματα που συμβαίνουν; Η απάντηση, νομίζω, είναι ότι ένας ή δύο από τους πολιτικά ισχυρούς επισκόπους (Βιτάλι του Μόντρεαλ, Σεραφείμ του Σικάγο) θέλουν να επιβεβαιώσουν την “εξουσία” τους και δεν μπορούν να βρουν καλύτερο τρόπο να το κάνουν, και οι άλλοι επίσκοποι δεν θέλουν να πολεμήσουν γι’ αυτό. Είναι απογοητευτικό—αλλά πάλι, το καλύτερο είναι να το “ξεχάσουμε” και να συνεχίσουμε ήσυχα τη λατρεία αυτών των αγίων από αγάπη γι’ αυτούς.
Το γεγονός ότι οι επίσκοποί μας δεν επιβεβαιώνουν την εξουσία τους όταν υπάρχει ευκαιρία—συγκεκριμένα, στο να περιορίσουν τον π. Παντελεήμονα σε ορισμένες πράξεις του—είναι σημάδι αυτής της αδυναμίας και της υποχώρησης σε πολιτικές εκτιμήσεις.
Όλα αυτά είναι ένα θλιβερό υπόβαθρο για τις τρέχουσες ορθόδοξες εργασίες μας—εδώ έχετε δίκιο. Αλλά παρακαλώ ακούστε αυτό: ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΑΠΛΑ ΝΑ ΑΦΗΣΟΥΜΕ ΤΙΣ ΣΤΑΣΕΙΣ ΜΑΣ, ΤΗΝ ΕΜΠΝΕΥΣΗ ΜΑΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΙΚΕΣ ΜΑΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΝΑ ΠΑΡΟΥΝ ΤΟΝ ΤΟΝΟ ΑΠΟ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΤΑ ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ: ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΜΕ ΕΜΕΙΣ ΜΙΑ ΘΕΤΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΠΟΥ ΘΑ ΕΜΠΝΕΥΣΕΙ ΕΜΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ. Πώς;—για αυτό θα πω περισσότερα παρακάτω.
Γι’ αυτό νομίζω ότι είναι αφελές να εκτυπώσουμε το άρθρο του π. Ακακίου. Μας το έχει στείλει, και τώρα βλέπω ότι είναι λιγότερο σε μορφή προσωπικής επίθεσης από ό,τι περίμενα—αλλά είναι ακόμα μόνο μια αντίδραση, και η επιρροή του π. Π. απλά δεν μπορεί να πολεμηθεί σε αυτό το επίπεδο: οι οπαδοί του, αν χρειαστεί, θα γεμίσουν τον αέρα με αντεπιθέσεις, περισσότερη ηρωοποίηση, κ.λπ., και ο αέρας θα είναι ακόμα πιο γεμάτος με τις τοξικές αναθυμιάσεις που μας πνίγουν σήμερα.
Όταν λέω ότι η επιρροή του π. Π. είναι “παρελθόντος αιχμής” (ή όπως το εξέφρασα) δεν εννοώ να πω ότι δεν είναι ακόμα αρκετά ισχυρή και, σε ορισμένες περιπτώσεις, αυξανόμενη; αυτή η τοξική επιρροή αυξάνεται ακριβώς σε αναλογία με το πνευματικό κενό που είναι τόσο κοινό στους νέους μεταστραμμένους και σε άλλους επίσης—δίνει εύκολες και “σωστές” απαντήσεις που κάνουν κάποιον να νιώθει σημαντικός που ανήκει στην “σωστή παράταξη” που έχει τις απαντήσεις. Αλλά αυτό είναι επιφανειακό—η απάντηση είναι να πάμε πιο βαθιά και να έρθουμε σε επαφή με την αληθινή, καρδιακή Ορθοδοξία. Και αυτό αρχίζει να συμβαίνει, και σε τέτοιο βαθμό που νομίζω ότι είναι το “κύμα του μέλλοντος” στην Εκκλησία μας. Σχεδόν όλοι οι νεότεροι Ρώσοι ιερείς μας, τουλάχιστον στην Αμερική, είναι ενήμεροι για τους περιορισμούς του π. Π. και αντλούν έμπνευση από αλλού—κυρίως από τη Ρωσία, και ειδικά από τον π. Δημήτριο Δούτκο. Αυτό είναι αυτό που θα έπρεπε να κάνετε κι εσείς—πιθανώς πουλάτε το βιβλίο του π. Δημητρίου, “Η Ελπίδα μας” και δεν το έχετε διαβάσει—σωστά;
Οι Πατέρες της Μονής Αγίου Γρηγορίου Παλαμά έχουν, τουλάχιστον εν μέρει, πέσει σε μια παγίδα—είναι τόσο ζαλισμένοι από τις κακές επιδράσεις του π. Παντελεήμονα που τοποθετούν την αντίδρασή τους ως το πιο σημαντικό πράγμα—εκεί είναι εστιασμένη η προσοχή τους, γι’ αυτό γράφουν και συζητούν. Συμφωνώ μαζί τους ότι αυτή η επιρροή είναι κακή και τοξική—αλλά απλά πρέπει να ξεπεράσουμε αυτό, να αρχίσουμε να αντλούμε έμπνευση από αλλού και να “ξεχάσουμε” τον π. Π. όσο περισσότερο μπορούμε. Είμαστε ακόμα σε πολύ καλές σχέσεις με τους Πατέρες στο Άγιο Γρηγόριο, παρεμπιπτόντως, και τους έχουμε γράψει κάτι παρόμοιο. Υπάρχουν ήδη αρκετοί από εμάς που είναι ενήμεροι για το “πρόβλημα Παντελεήμονα” (το οποίο στην ουσία καταλήγει, νομίζω, σε ένα ερώτημα μιας νεκρής Ορθοδοξίας του κεφαλιού, του υπολογισμού, σε αντίθεση με την αληθινή Ορθοδοξία της καρδιάς) που αν αρχίσουμε τώρα να κοιτάμε στις πηγές της αληθινής Ορθόδοξης έμπνευσης, να θρέφουμε τον εαυτό μας με αυτές, να τις επικοινωνούμε στους άλλους, να μιλάμε όταν χρειάζεται για τα προβλήματα της ημέρας—μπορούμε να έχουμε μια σημαντική επιρροή εμείς οι ίδιοι στην υπέρβαση των δηλητηρίων που είναι ήδη στον αέρα και στην εισαγωγή ενός φρέσκου αέρα που μπορεί να εμπνεύσει και να σώσει τους άλλους από τον νεκρό νομικισμό και την “σωστότητα.”
Υποφέρετε από ό,τι έχει κάνει η “Βοστώνη,” από την αδράνεια των επισκόπων μας—καλά, να είστε ενήμεροι ότι ΑΥΤΗ Η ΥΠΟΦΕΡΟΥΣΑ ΕΙΝΑΙ ΜΕΡΟΣ ΑΥΤΗΣ ΤΗΣ ΒΑΘΥΤΕΡΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΑΖΗΤΑΤΕ ΚΑΙ ΝΑ ΠΗΓΑΖΕΤΕ ΕΜΠΝΕΥΣΗ. Διαβάστε τον π. Δημήτριο Δούτκο και αρχίστε να μαθαίνετε; δεν μπορείτε παρά να εμπνευστείτε από αυτόν. Το μόνιμο θέμα του είναι: υπάρχει ελπίδα για εμάς, γιατί υποφέρουμε. Τώρα εκδίδει ένα εβδομαδιαίο ενημερωτικό δελτίο που είναι εξαιρετικά εμπνευσμένο. Ο π. Αλέξιος Νεαρός θα εκτυπώσει μερικά τεύχη του στα αγγλικά; αν θέλετε, θα μπορούσα να μεταφράσω μερικά περισσότερα για εσάς. (Στην πραγματικότητα, πολλά από αυτά έχουν εμφανιστεί στην Ορθόδοξη Ρωσία—έχετε κάποιους μεταφραστές εκεί;) Ο π. Δημήτριος, παρεμπιπτόντως, μας δίνει μια ευκαιρία να παρακάμψουμε ορισμένα από τα δικά μας προβλήματα εδώ; εδώ δεν τους αρέσει να μιλάμε για μη κανονισμένους αγίους—αλλά ο π. Δημήτριος αναφέρεται ανοιχτά στον “Άγιο Νέο Μάρτυρα Νικόλαο” (τον Τσάρο).
Ολόκληρη η Ορθόδοξη Εκκλησία στον ελεύθερο κόσμο είναι σε κατάσταση σχεδόν παράλυσης; η Ρωσική μας Εκκλησία στο εξωτερικό είναι καλύτερα, διότι τουλάχιστον έχει διατηρήσει περισσότερες από τις παραδόσεις και την ευλάβεια του παρελθόντος και δεν προδίδει την Ορθοδοξία στην Οικουμενική κίνηση. Αλλά ο Θεός μας έχει δώσει το ταλέντο της ελευθερίας, και εμείς που μπορούμε να περπατήσουμε και να γράψουμε και να εκτυπώσουμε έχουμε υποχρέωση να εμπνεύσουμε αυτούς που μπορούμε με την αληθινή Ορθοδοξία της καρδιάς. Δεν είμαι κατά ενός “πολεμικού” άρθρου εδώ και εκεί (τα άρθρα σας στο τελευταίο τεύχος ήταν καλά)—αλλά τέτοια άρθρα πρέπει να είναι μόνο παρεμπίπτοντα σε κάτι πιο σημαντικό που λέγεται και θα πρέπει να έχουν έναν συμπονετικό τόνο που να ανυψώνεται πάνω από απλές πολεμικές και οργή.
Συνεχίστε το “Παλαιό Ημερολόγιο” και γεμίστε το με εμπνευσμένα πράγματα. Έρχονται από τη Ρωσία, μπορείτε να τα βρείτε στην Ελλάδα (κάτι για τον Επίσκοπο Κυπριανό, για παράδειγμα), στην Ουγκάντα, ακόμη και στην Αγγλία σας. (Παρεμπιπτόντως, γιατί δεν μας γράφετε μια επιστολή για δημοσίευση σχετικά με τις θετικές ευκαιρίες για προσκύνημα στην Ευρώπη;)
Είχαμε μια πολύ επιτυχημένη προσκυνηματική εκδρομή και καλοκαιρινά μαθήματα εδώ τις τελευταίες δύο εβδομάδες, με μεγάλες δόσεις θετικής έμπνευσης, πληροφορίες για τους δοκιμαζόμενους χριστιανούς στη Ρωσία, μαζί με προειδοποιήσεις για τους κινδύνους της ζωής της αληθινής Ορθοδοξίας σήμερα (συμπεριλαμβανομένων των Ελλήνων μας, που αναφέρονται ονομαστικά), και τελειώνοντας με τις βαπτίσεις δύο νέων μεταστραμμένων. Εδώ και εκεί, θετικά πράγματα συμβαίνουν στην Εκκλησία; είναι στο χέρι μας να βοηθήσουμε να τα αυξήσουμε!
Γιατί δεν έρχεστε να μας επισκεφθείτε ξανά σύντομα; Η ιεραποστολική μας περιοχή στη Βόρεια Καλιφόρνια και το νότιο Όρεγκον έχει τώρα τέσσερις ιεραποστολικές ενορίες και μερικούς φervent χριστιανούς που είναι μακριά από όλη την εκκλησιαστική πολιτική.
Με αγάπη στον Χριστό,
Ανάξιος Ιερομόναχος Σεραφείμ
P.s. Η Σινδόνη του Τορίνο, φυσικά, είναι ένα ολόκληρο ερώτημα από μόνη της, αλλά έχετε πραγματικά τέτοια στοιχεία ότι είναι απάτη; Όλα τα στοιχεία που έχω δει δείχνουν το αντίθετο, αν και δεν είμαι ακριβώς πεπεισμένος για τη θεωρία του Ίαν Γουίλσον ότι η Σινδόνη είναι πραγματικά ταυτόσημη με την “Εικόνα που δεν έγινε με χέρια.” Έχετε διαβάσει το βιβλίο του;
P.p.s. Ο Βλαδίκα Βιτάλις μόλις δημοσίευσε το “Δόγμα της Σωτηρίας” του Μητροπολίτη Αντωνίου στα αγγλικά, και ο Επίσκοπος Γκράμπε το επαινεί πολύ. Παρακαλώ μην διαφημίσετε ή πουλήσετε αυτό το βιβλίο—η διδασκαλία του Μητροπολίτη Αντωνίου σχετικά με αυτό το θέμα είναι αμφιλεγόμενη εδώ και δεκαετίες, και οι καλύτεροι επίσκοποί και θεολόγοι μας την έχουν απορρίψει. Ο Τζόρντανβιλ και άλλα κέντρα βιβλίων εδώ δεν το αποθηκεύουν σκόπιμα, και ο Επίσκοπός μας Νεκτάριος έχει ζητήσει από τον π. Νεκτάριο επίσης να μην το διανείμει. Πριν από χρόνια, με την προτροπή του Επισκόπου Νεκταρίου, προειδοποιήσαμε τον π. Παντελεήμονα για αυτή τη διδασκαλία, αλλά για πολιτικούς λόγους την αποδέχθηκε; τώρα, ωστόσο, ακόμη και ο π. Μιχαήλ Αζκούλ έχει γράψει μια κριτική εναντίον της, και η δημοφιλία του πιθανότατα θα έρθει στο τέλος της τώρα. Οι ιδέες του σχετικά με αυτό το θέμα είναι κακή θεολογία, το λιγότερο.