Επιστολή π. Ηilarion, μαύρη λίστα, στάση π. Ν., σχίσμα
25 Ιουνίου / 8 Ιουλίου 1980
Μάρτυρας Φεβρονία
Αγαπητέ πατέρα Μιχαήλ,
Ο Χριστός είναι εν μέσω ημών!
Διάβασα την επιστολή σας προς τον πατέρα Ερμάνου, εκφράζοντας τη θλίψη σας για τη διαίρεση που φαίνεται να συμβαίνει στην Ρωσική Εκκλησία μας στο εξωτερικό. Είστε σίγουρα σωστός ότι το ζήτημα που τίθεται δεν είναι η διδασκαλία του Διακόνου Λεβ Πουχάλο, ούτε η στάση απέναντι στον π. Δημήτριο Ντούκο. Αυτά είναι μόνο οι μορφές που έχει πάρει αυτή η φαινομενικά βαθύτερη διαίρεση τους τελευταίους μήνες.
Αν ο π. Αλέξιος Νεαρός σας έχει στείλει ένα αντίγραφο της δικής του επιστολής προς τον π. Νεκτάριο, λέγοντας για την αποχώρησή του από τη διάσκεψη του Σιάτλ, θα δείτε λίγο περισσότερο πώς φαίνεται αυτό το πρόβλημα από την πλευρά μας. Ειλικρινά, αρκετοί από εμάς για κάποιο διάστημα έχουμε νιώσει ότι θεωρούμαστε “πολίτες δεύτερης κατηγορίας” στην Εκκλησία από τον π. Νεκτάριο και τον π. Παντελεήμονα, όπως εκφράζεται από τις ιδιωτικές (και κάποιες όχι και τόσο ιδιωτικές) “προειδοποιήσεις” τους ότι δεν είμαστε πραγματικά Ορθόδοξοι, είμαστε πραγματικά “σχολαστικοί,” δεν θα έπρεπε να υποστηριχθούμε ή να αναφερθούμε, κ.λπ. Η πρόσφατη κλιμάκωση αυτών των “προειδοποιήσεων” από τον π. Νεκτάριο, που έχει προκαλέσει το παρόν σκάνδαλο, φαίνεται να υποδεικνύει ότι οι απόψεις μας (οι οποίες γενικά αντικατοπτρίζουν μόνο τις απόψεις των επισκόπων μας) είναι πραγματικά αρκετά “επικίνδυνες,” και πρέπει να κηρυχθεί μια δημόσια “πολεμική” εναντίον τους. Αυτό όλοι το θεωρούμε εξαιρετικά λυπηρό και περιττό, αλλά όσο υπάρχει αυτή η στάση, δεν ξέρω ποια άλλη απάντηση μπορεί να δοθεί εκτός από αυτή που έδωσαν ο π. Ερμάν και ο π. Αλέξιος. Η μορφή μιας “ανοιχτής επιστολής” χρησιμοποιήθηκε ώστε να μην τραβηχτεί το θέμα στον εκκλησιαστικό τύπο, όπου δεν ανήκει (η ανοιχτή επιστολή στάλθηκε κυρίως στους Αγγλόφωνους ιερείς μας για την ενημέρωσή τους). Πολλοί από τους επισκόπους μας έχουν εκφράσει την ευγνωμοσύνη και την έγκρισή τους στον πατέρα Ερμάνου για την επιστολή του, που φαίνεται να υποδεικνύει το βάθος αυτού που συμβαίνει.
Δεδομένου ότι δεν φαίνεται να είστε μεροληπτικός σε αυτή τη σύγκρουση, ίσως θα μπορούσατε να βοηθήσετε προς μια ενδεχόμενη αποκατάσταση της ειρήνης. Επομένως, θα ήθελα να γνωρίζετε ότι κανένας από εμάς (όσο γνωρίζω) που είναι στη “μαύρη λίστα” του π. Νεκτάριου δεν θεωρεί καμία από τις διαφορές που έχει εγείρει μαζί μας ως ανυπέρβλητο εμπόδιο στην ενότητα που θα πρέπει να υπάρχει μεταξύ μας; είμαστε σε εξαιρετικές σχέσεις με άλλους ανθρώπους που διαφωνούν μαζί μας όχι λιγότερο σε ορισμένα ζητήματα. Η αιτία της διαίρεσης, μάλλον, είναι στη στάση του π. Νεκτάριου (και εκείνων που σκέφτονται όπως αυτός) απέναντι σε αυτές τις διαφορές, απέναντι στους επισκόπους μας και την εξουσία τους, απέναντι στις θεολογικές αρχές της Ρωσικής Εκκλησίας μας, κ.λπ. Όσο ο π. Νεκτάριος θεωρεί τις απόψεις του ως τις μόνες επιτρεπτές ή Ορθόδοξες στην Εκκλησία, και θεωρεί με καχυποψία (την οποία διαδίδει στους άλλους) όλους εκείνους που διαφωνούν με αυτές τις απόψεις, θα υπάρχει σύγκρουση. Η επιστολή του π. Ερμάνου (και του π. Αλέξιου) είναι μια πρόκληση προς τον π. Νεκτάριο να αλλάξει τη στάση του και να αποδεχθεί τους υπόλοιπους από εμάς (συμπεριλαμβανομένων των επισκόπων με τους οποίους διαφωνεί) ως εξίσου Ορθόδοξους. Είναι αυτονόητο ότι θα πρέπει επίσης να αποδεχθεί και να ζήσει με τις αποφάσεις των επισκόπων μας σε εκκλησιαστικά ζητήματα. Αν δεν είναι καμία εξουσία γι’ αυτόν, δεν θα παραμείνει για πολύ στην Εκκλησία μας.
Μέχρι να αποκαλύψει ο π. Νεκτάριος μια βασική αλλαγή στη στάση του, οι υπόλοιποι από εμάς θα συνεχίσουμε να θρηνούμε για την Ορθοδοξία που κηρύσσει, η οποία απομακρύνει κάποιους ανθρώπους από την Εκκλησία και μετατρέπει άλλους σε κάτι κοντά σε μια αίρεση. Κανένας από εμάς δεν επιθυμεί να ταυτιστεί με αυτό το είδος Ορθοδοξίας.
Στην επιστολή σας αναφέρετε την “καταστροφή” που θα μπορούσε να συμβεί λόγω αυτής της διαίρεσης στην Εκκλησία. Εμείς οι ίδιοι έχουμε νιώσει για κάποιο διάστημα ότι ο π. Νεκτάριος και άλλοι που μοιράζονται τη στάση του κατευθύνονται ευθεία προς ένα σχίσμα, το οποίο τώρα φαίνεται σχεδόν αναπόφευκτο αν δεν αλλάξει κατεύθυνση. Κανείς δεν χρειάζεται ένα τέτοιο σχίσμα; υπάρχουν τόσες πολλές ομάδες “σωστών” Ορθοδόξων στην Ελλάδα τώρα (καμία σε κοινωνία με τις άλλες) που μια νέα ομάδα θα αποδείξει μόνο τη δύναμη του διαβόλου να διαιρεί τους Ορθόδοξους Χριστιανούς. Υπάρχει κάτι τρομακτικά λάθος σε αυτή τη στάση, αλλά εμείς οι ίδιοι είμαστε ανίσχυροι να το αλλάξουμε (ο π. Νεκτάριος απλά δεν θα ακούσει ό,τι εμείς και άλλοι έχουμε προσπαθήσει να του πούμε). Θα ήθελα ο π. Νεκτάριος και οι άλλοι να λάβουν σοβαρά υπόψη την ταπεινή εξομολόγηση του Επισκόπου Καλλίστου της Κορίνθου (τον οποίο ο π. Νεκτάριος επαίνεσε στα ύψη στο δελτίο του πριν από μερικά χρόνια, όταν ήταν ακόμα Ματθαιϊκός); όταν ρωτήθηκε πρόσφατα γιατί έχει αφήσει τους Ματθαιϊκούς και έχει ενταχθεί στην “μετριοπαθή” ομάδα των Παλαιοημερολογιτών (μαζί με τον Επίσκοπο Κυπριανό της Αθήνας και άλλους), απάντησε απλά: “Ήμουν φανατικός, αλλά με τις προσευχές του γέροντά μου απελευθερώθηκα από αυτό.” Αν ρωτήσετε τον π. Νεκτάριο γι’ αυτόν τώρα, υποψιάζομαι ότι θα ακούσετε ότι έχει γίνει “γηρασμένος.” Αν ναι, αυτό είναι ένα άλλο μέρος μιας στάσης που φωνάζει για διόρθωση. Όταν υπάρξει απόδειξη αυτής της διόρθωσης, θα υπάρχει ειρήνη στην Εκκλησία μας.
Ζητώντας τις προσευχές σας,
Με αγάπη εν Χριστώ,
Ανάξιος Ιερομόναχος Σεραφείμ