Μη Ορθόδοξοι Χριστιανοί, Ντούκο, διαθρησκειακός γάμος
14/27 Νοεμβρίου 1980
Απόστολος Φίλιππος—Ημέρα Ευχαριστίας
Αγαπητή Άννα, Κατηχούμενη,
Είθε η ευλογία του Κυρίου να είναι μαζί σου!
Ήμουν χαρούμενος που έλαβα την επιστολή σου—χαρούμενος όχι επειδή είσαι μπερδεμένη σχετικά με το ερώτημα που σε απασχολεί, αλλά επειδή η στάση σου αποκαλύπτει ότι στην αλήθεια της Ορθοδοξίας στην οποία έλκεσαι επιθυμείς να βρεις χώρο και για μια αγαπητική, συμπονετική στάση προς εκείνους που βρίσκονται έξω από την Ορθόδοξη πίστη.
Πιστεύω ακράδαντα ότι αυτό είναι πράγματι αυτό που διδάσκει η Ορθοδοξία.
Συμφωνώ μαζί σου ότι οι Έλληνες στη Σύνοδο μας (οι οποίοι είναι μόνο μια μικρή, αλλά θορυβώδης μειονότητα στην Εκκλησία μας) εκφράζονται μερικές φορές με περιττή σκληρότητα προς τους μη Ορθόδοξους, και ακόμη (σε ορισμένες περιπτώσεις) προς τους Ορθόδοξους! Το άρθρο για τον πατέρα Δημήτριο Ντούκο στο τελευταίο μας Ορθόδοξο Λόγο είναι μια προσπάθεια να δώσουμε μια Ορθόδοξη απάντηση σε αυτή τη σκληρή στάση—ιδιαίτερα η ενότητα “Είναι ο π. Δημήτριος οικομενιστής και αιρετικός;”
Θα εκθέσω συνοπτικά τι πιστεύω ότι είναι η Ορθόδοξη στάση απέναντι στους μη Ορθόδοξους Χριστιανούς.
[1.] Η Ορθοδοξία είναι η Εκκλησία που ιδρύθηκε από τον Χριστό για τη σωτηρία της ανθρωπότητας, και επομένως θα πρέπει να φυλάσσουμε με τη ζωή μας την καθαρότητα της διδασκαλίας της και την πίστη μας σε αυτήν. Μόνο στην Ορθόδοξη Εκκλησία δίνεται χάρη μέσω των μυστηρίων (οι περισσότερες άλλες εκκλησίες δεν ισχυρίζονται καν ότι έχουν μυστήρια με σοβαρό τρόπο). Μόνο η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι το Σώμα του Χριστού, και αν η σωτηρία είναι αρκετά δύσκολη μέσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία, πόσο πιο δύσκολη πρέπει να είναι έξω από την Εκκλησία!
[2.] Ωστόσο, δεν είναι δική μας δουλειά να ορίσουμε την κατάσταση εκείνων που βρίσκονται έξω από την Ορθόδοξη Εκκλησία. Αν ο Θεός επιθυμεί να δώσει σωτηρία σε κάποιους που είναι Χριστιανοί με τον καλύτερο τρόπο που γνωρίζουν, αλλά χωρίς ποτέ να γνωρίσουν την Ορθόδοξη Εκκλησία—αυτό είναι δικό Του θέμα, όχι δικό μας. Αλλά όταν το κάνει αυτό, είναι έξω από τον κανονικό τρόπο που έχει καθορίσει για τη σωτηρία—ο οποίος είναι στην Εκκλησία, ως μέρος του Σώματος του Χριστού. Εγώ ο ίδιος μπορώ να αποδεχτώ την εμπειρία των Προτεσταντών που “γεννιούνται ξανά” στον Χριστό; Έχω συναντήσει ανθρώπους που έχουν αλλάξει εντελώς τη ζωή τους μέσω της συνάντησής τους με τον Χριστό, και δεν μπορώ να αρνηθώ την εμπειρία τους απλώς και μόνο επειδή δεν είναι Ορθόδοξοι. Αυτούς τους ανθρώπους τους αποκαλώ “υποκειμενικούς” ή “αρχάριους” Χριστιανούς. Αλλά μέχρι να ενωθούν με την Ορθόδοξη Εκκλησία δεν μπορούν να έχουν την πληρότητα του Χριστιανισμού, δεν μπορούν να είναι αντικειμενικά Χριστιανοί ως μέλη του Σώματος του Χριστού και να λαμβάνουν τη χάρη των μυστηρίων. Νομίζω ότι γι’ αυτό υπάρχουν τόσες πολλές σέκτες ανάμεσά τους—ξεκινούν τη χριστιανική ζωή με μια γνήσια εμπειρία μεταστροφής στον Χριστό, αλλά δεν μπορούν να συνεχίσουν τη χριστιανική ζωή με τον σωστό τρόπο μέχρι να ενωθούν με την Ορθόδοξη Εκκλησία, και έτσι υποκαθιστούν τις δικές τους απόψεις και υποκειμενικές εμπειρίες για τη διδασκαλία και τα μυστήρια της Εκκλησίας.
Σχετικά με αυτούς τους Χριστιανούς που βρίσκονται έξω από την Ορθόδοξη Εκκλησία, επομένως, θα έλεγα: δεν έχουν ακόμη την πλήρη αλήθεια—ίσως απλώς δεν τους έχει αποκαλυφθεί ακόμη, ή ίσως είναι δικό μας λάθος που δεν ζούμε και δεν διδάσκουμε την Ορθόδοξη Πίστη με τρόπο που μπορούν να κατανοήσουν. Με τέτοιους ανθρώπους δεν μπορούμε να είμαστε ένα στην πίστη, αλλά δεν υπάρχει λόγος να τους θεωρούμε εντελώς αποξενωμένους ή ίσους με τους ειδωλολάτρες (αν και δεν θα πρέπει να είμαστε εχθρικοί προς τους ειδωλολάτρες—δεν έχουν επίσης δει ακόμη την αλήθεια!). Είναι αλήθεια ότι πολλοί από τους μη Ορθόδοξους ύμνους περιέχουν μια διδασκαλία ή τουλάχιστον μια έμφαση που είναι λανθασμένη—ιδιαίτερα η ιδέα ότι όταν κάποιος είναι “σωσμένος” δεν χρειάζεται να κάνει τίποτα άλλο επειδή ο Χριστός τα έχει κάνει όλα. Αυτή η ιδέα εμποδίζει τους ανθρώπους να δουν την αλήθεια της Ορθοδοξίας που τονίζει την ιδέα της πάλης για τη σωτηρία του καθενός ακόμη και μετά που ο Χριστός μας την έχει δώσει, όπως λέει ο Άγιος Παύλος: “Εργάζεστε τη σωτηρία σας με φόβο και τρόμο.” Αλλά σχεδόν όλοι οι θρησκευτικοί χριστουγεννιάτικοι ύμνοι είναι εντάξει, και ψάλλονται από Ορθόδοξους Χριστιανούς στην Αμερική (μερικοί από αυτούς ακόμη και στα πιο αυστηρά μοναστήρια!).
Η λέξη “αιρετικός” (όπως λέμε στο άρθρο μας για τον πατέρα Δημήτριο Ντούκο) χρησιμοποιείται πράγματι πολύ συχνά σήμερα. Έχει μια σαφή σημασία και λειτουργία, για να διακρίνει τις νέες διδασκαλίες από τη διδασκαλία της Ορθοδοξίας· αλλά λίγοι από τους μη Ορθόδοξους Χριστιανούς σήμερα είναι συνειδητά “αιρετικοί,” και πραγματικά δεν ωφελεί να τους αποκαλούμε έτσι.
Στο τέλος, νομίζω ότι η στάση του πατέρα Δημητρίου Ντούκο είναι η σωστή: Πρέπει να βλέπουμε τους μη Ορθόδοξους ως ανθρώπους στους οποίους η Ορθοδοξία δεν έχει ακόμη αποκαλυφθεί, ως ανθρώπους που είναι δυνητικά Ορθόδοξοι (αν μόνο εμείς οι ίδιοι τους δίναμε ένα καλύτερο παράδειγμα!). Δεν υπάρχει λόγος να μην τους αποκαλούμε Χριστιανούς και να είμαστε σε καλή σχέση μαζί τους, αναγνωρίζοντας ότι έχουμε τουλάχιστον την πίστη μας στον Χριστό κοινή, και να ζούμε σε ειρήνη ειδικά με τις δικές μας οικογένειες. Η στάση του Αγίου Ιννοκέντιου προς τους Ρωμαίους Καθολικούς στην Καλιφόρνια είναι ένα καλό παράδειγμα για εμάς. Μια σκληρή, πολεμική στάση απαιτείται μόνο όταν οι μη Ορθόδοξοι προσπαθούν να πάρουν τα κοπάδια μας ή να αλλάξουν τη διδασκαλία μας—όπως προσπάθησαν να κάνουν οι Ρωμαίοι Καθολικοί στη δυτική Ρωσία σε προηγούμενους αιώνες. Αυτό εξηγεί γιατί μερικοί άνθρωποι ακόμη και σήμερα συνεχίζουν αυτή τη σκληρή στάση.
Όσον αφορά τις προκαταλήψεις—αυτές ανήκουν στους ανθρώπους, όχι στην Εκκλησία. Η Ορθοδοξία δεν απαιτεί να αποδεχτείς καμία προκατάληψη ή γνώμη σχετικά με άλλες φυλές, έθνη, κ.λπ.
Όσον αφορά τον μελλοντικό σου σύζυγο: η Εκκλησία επιτρέπει το γάμο με μη Ορθόδοξους Χριστιανούς που τηρούν τις βασικές Ορθόδοξες διδασκαλίες (Καθολικούς, Αγγλικανούς, κ.λπ.); αλλά ως πρακτικό ζήτημα, θα πρέπει να τον κάνεις Ορθόδοξο! Διαφορετικά, υπάρχουν αναπόφευκτες συγκρούσεις, ακόμη και υπό τις καλύτερες συνθήκες· αλλά όταν και οι δύο γονείς είναι Ορθόδοξοι και τα παιδιά βλέπουν τους γονείς τους να συμφωνούν στην Πίστη, είναι η καλύτερη δυνατή ατμόσφαιρα για να μεγαλώσουν καλά Χριστιανικά παιδιά.
Ελπίζω αυτό να έχει απαντήσει στις ερωτήσεις σου· αν έχεις περισσότερες ή χρειάζεσαι περισσότερες εξηγήσεις για αυτά τα ερωτήματα, παρακαλώ γράψε. Νομίζω ότι το βιβλίο του πατέρα Δημητρίου Ντούκο “Η Ελπίδα μας” εκθέτει πολύ καλά αυτά τα ερωτήματα, και ίσως ακόμη και η οικογένειά σου και οι φίλοι σου θα ωφεληθούν διαβάζοντάς το.
Με αγάπη στον Χριστό,
Ανάξιος Ιερομόναχος Σεραφείμ
Υ.Γ. Θα σε δούμε στην χειμερινή μας προσκυνηματική πορεία στο Ρέντινγκ (14-15 Φεβρουαρίου);