Καμία απάντηση στον Πούχαλο & π. Ν., Καλομίρος στη διάσκεψη ΠΑ
22 Νοεμβρίου / 5 Δεκεμβρίου 1980
Απόστολος Φιλήμονας
Η Υψηλότης σας, Αγαπητέ Βλαδίκα Γρηγόριε,
Βλασκολόβιτε!
Σας ευχαριστώ πολύ για την επιστολή σας της 9/22 Νοεμβρίου. Παρακαλώ να είστε βέβαιος ότι δεν έχω καμία πρόθεση να απαντήσω στην “Ανοιχτή Επιστολή” του Διακόνου Λεβ, την οποία θεωρώ περισσότερο ως “πρόκληση” παρά ως σοβαρή προσπάθεια να ασχοληθεί με θεολογικά ζητήματα. Σε μερικούς ιερείς που έχουν ρωτήσει, έχω απαντήσει ότι η “απάντησή” μου περιέχεται ήδη στο Παράρτημα 4 του “Η Ψυχή Μετά Θάνατον”, και δεν σκοπεύω να πω τίποτα περαιτέρω για το θέμα.
Κατά τη γνώμη μου, η πρόθεση του Διακόνου Λεβ δεν είναι πραγματικά να δείξει πόσο “σχολαστική”, “ορεινιστική”, κ.λπ. είναι η διδασκαλία της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας για τη ζωή μετά θάνατον; αυτό φαίνεται να είναι παρεπόμενο μιας μεγαλύτερης προσπάθειας να αμφισβητήσει την εξουσία της Ρωσικής Εκκλησίας γενικά και να καθιερώσει τον εαυτό του (και τον κύκλο του “θεολόγων”) ως τις αρχές σε όλα τα θέματα της Ορθόδοξης διδασκαλίας. Η διδασκαλία του για τη ζωή μετά θάνατον πηγαίνει χέρι-χέρι με την δήλωσή του ότι ο Μακαριστός Αυγουστίνος είναι “αιρετικός”, ότι το κατηχητικό του Μητροπολίτη Φιλαρέτου της Μόσχας πρέπει να απορριφθεί ή να “αναθεωρηθεί” από τους σημερινούς “ειδικούς”, κ.λπ. Νομίζω ότι είναι μάλλον ασήμαντο να αναιρέσουμε μεμονωμένες λεπτομέρειες της διδασκαλίας του π. Λεβ (όπου αλήθειες, μισές αλήθειες και ψεύδη είναι όλα ανακατεμένα), αλλά είναι αρκετό να επισημάνουμε τον ανόρθοδοξο τόνο και την πρόθεση του. Δυστυχώς, αυτός ο ίδιος τόνος και η πρόθεση προωθούνται στην Εκκλησία μας (αν και συνήθως όχι τόσο απροκάλυπτα) από τον π. Παντελεήμονα της Βοστώνης, τον π. Νεκέτα Παλάσση και μερικούς άλλους από την “Ελληνική πτέρυγα” μας, οι οποίοι σχηματίζουν σχεδόν μια ανεξάρτητη “δικαιοδοσία” μέσα στην Ρωσική Εκκλησία μας και δεν φαίνεται να αποδέχονται την εξουσία της Ρωσικής Εκκλησίας. Μερικοί από τους οπαδούς αυτής της ομάδας έχουν μιλήσει σαν να ήθελαν να δημιουργήσουν σχίσμα από την Εκκλησία μας, λέγοντας σε ανυποψίαστους ανθρώπους ότι οι επίσκοποί μας τους “προδίδουν” με το να είναι “οικουμενιστές”, “Αυγουστίνιοι”, κ.λπ. Είναι ανάμεσα σε ανθρώπους αυτής της υπεραπλουστευμένης, πρωτόγονης νοοτροπίας που ο π. Λεβ βρίσκει υποστήριξη για τις δικές του νέες διδασκαλίες.
Παρά τον θόρυβο και την αναστάτωση που προκαλούν αυτοί οι άνθρωποι, πιστεύω ότι η επιρροή τους είναι πολύ λιγότερη από ό,τι μπορεί να φαίνεται, και μειώνεται με κάθε ηχηρή δήλωση που κάνουν (όπως η “ανοιχτή επιστολή” του π. Λεβ, η επίθεση του π. Νεκέτα κατά του π. Δημητρίου Δούτκο, κ.λπ.). Αν υπάρχει σχίσμα, είμαι σίγουρος ότι θα περιλαμβάνει μόνο μερικούς από τους κληρικούς μας, κυρίως Έλληνες. Η “σιωπηλή πλειοψηφία” των κληρικών της Εκκλησίας μας, τόσο Ρώσων όσο και μετανοημένων, σίγουρα δεν θα τους ακολουθήσει. Και όλοι εμείς, είμαι σίγουρος, με την εξαίρεση μερικών Ελλήνων, θα είμαστε πολύ ευγνώμονες και ανακουφισμένοι αν οι επίσκοποι βάλουν τέλος στην εξωφρενική “θεολογία” του π. Λεβ.
Αν μου επιτρέπεται να κάνω ένα άλλο σχόλιο, θα ήθελα να παρατηρήσω για τις Αγγλόφωνες Διασκέψεις της Εκκλησίας μας, που διεξάγονται κάθε καλοκαίρι. Ο “τόνος” αυτών των Διασκέψεων φαίνεται να καθορίζεται από τον π. Παντελεήμονα και τον κύκλο του, με αποτέλεσμα, ενώ φαίνεται να υπάρχουν μερικές καλές διαλέξεις σε αυτές, να υπάρχει γενικά ένα πνεύμα κριτικής της ρωσικής θεολογικής παράδοσης, της θεολογικής “εξειδίκευσης” και του “αναθεωρητισμού” που δεν αντικατοπτρίζει καθόλου το πνεύμα της Ρωσικής Εκκλησίας μας, αλλά φαίνεται να είναι μια εισβολή από το εξωτερικό—μια άλλη αντανάκλαση της “δικαιοδοσίας μέσα σε δικαιοδοσία” που προκαλεί τέτοια προβλήματα τώρα και που, νομίζω, είναι αυτό που πραγματικά παρήγαγε τη “θεολογία” του π. Λεβ. Από αρκετούς που παρακολούθησαν τη Διάσκεψη του Σιάτλ πέρυσι, για παράδειγμα, άκουσα ότι στις συζητήσεις εκεί το θέμα “ο Αυγουστίνος είναι αιρετικός” τονίστηκε αρκετά, και αυτό είναι μόνο ένα από τα θέματα που βοηθούν να υπονομεύσουν την εξουσία των δικών μας επισκόπων και την θεολογική μας παράδοση.
Στη Διάσκεψη του 1981 στην Πενσυλβάνια παρατηρώ ότι ο Δρ. Καλομίρος θα μιλήσει για “τη Δημιουργία του Ανθρώπου και του Κόσμου”, και φοβάμαι πολύ ότι η ομιλία του και η ίδια η παρουσία του θα προωθήσουν μόνο το πνεύμα της “κριτικής” που δηλητηριάζει τόσο πολύ την Εκκλησία μας. Εγώ ο ίδιος είχα μια εκτενή αλληλογραφία με τον Δρ. Καλομίρο πριν από μερικά χρόνια σχετικά με το θέμα της “δημιουργίας και της εξέλιξης”, και ανακάλυψα με έκπληξη ότι είναι υποστηρικτής της πιο αφελούς μορφής εξελικτισμού (έγραψε ότι ο Αδάμ θα μπορούσε να είχε το πρόσωπο ενός πιθήκου, επειδή ήταν αρχικά ένα πλάσμα που έμοιαζε με πίθηκο στο οποίο ο Θεός έδωσε το Πνεύμα Του!), και ότι είναι πολύ δογματικός και αλαζόνας στην υποστήριξη των απόψεών του (αρνήθηκε να συζητήσει οποιαδήποτε επιστημονικά στοιχεία μαζί μου επειδή δεν έχω διδακτορικό τίτλο στη επιστήμη, και όταν κριτικάρισα κάποιες από τις απόψεις του και έδειξα ότι κάποια από τα επιστημονικά “στοιχεία” του είναι ξεπερασμένα και δεν γίνονται πλέον αποδεκτά ούτε από τα εξελικτικά εγχειρίδια στη Δύση, διέκοψε την αλληλογραφία μαζί μου). Οι απόψεις του Δρ. Καλομίρου σχετικά με τη δημιουργία έχουν επικριθεί έντονα από συντηρητικούς κληρικούς στην Ελλάδα, και θεολογικά, στην αλληλογραφία του μαζί μου, είχε πολύ ασταθείς και επιφανειακές βάσεις για να υποστηρίξει τον επιστημονικό του εξελικτισμό. Επιπλέον, ο Δρ. Καλομίρος έχει γίνει τώρα διαβόητος στην Ελλάδα για την έναρξη του δικού του σχίσματος από τους Παλαιοημερολογίτες σχετικά με το ζήτημα της Εικόνας της Αγίας Τριάδας που δείχνει τον Θεό Πατέρα ως γέροντα—επιμένει ότι η εικόνα είναι αιρετική και δικαιολογεί τη διακοπή της κοινωνίας με εκείνους που την τιμούν ή ακόμη και την ανέχονται. Δεν θα προωθήσει η παρουσία του σε μια Διάσκεψη της Εκκλησίας μας περαιτέρω το πνεύμα της κριτικής και ακόμη και του σχίσματος ανάμεσά μας; Δεν μπορούμε κάπως να αρχίσουμε να αποτινάξουμε αυτή την ξένη επιρροή από την Εκκλησία μας και να επιστρέψουμε στους οργανικούς δεσμούς μας με το ρωσικό θεολογικό παρελθόν και με τη δοκιμαζόμενη Ρωσία του σήμερα; Σας διαβεβαιώνω ότι δεν είμαι ο μόνος που ανησυχεί για αυτό το θέμα; η πλειοψηφία των νέων Αμερικανών κληρικών μας, είμαι σίγουρος, θα είναι ευτυχής να επιστρέψει στις στέρεες ρίζες της Εκκλησίας μας και να αποτινάξει το δυτικό πνεύμα της κριτικής που προσπαθούν να περάσουν ο π. Παντελεήμων, ο π. Νεκέτας, ο π. Λεβ και μερικοί άλλοι ως Ορθόδοξοι.
Ζητώντας τις προσευχές και την ευλογία σας,
Με αγάπη και σεβασμό εν Χριστώ,
Ανάξιος Ιερομόναχος Σεραφείμ