Ορθόδοξος Λόγος 96, μη τελική κατάσταση της Ρωσικής Εκκλησίας/χάρη
17/30 Οκτωβρίου 1981
Προφήτης Ωσηέ
Αγαπητέ Πατέρα Γεώργιε,
Χριστός εν μέσω ημών! Είναι και θα είναι!
Σας ευχαριστώ για την επιστολή σας και την πρότασή σας να συναντηθούμε κατά την επόμενη επίσκεψή μου στην περιοχή του Πόρτλαντ. Θα ήμουν ευτυχής να κανονίσω μια συνάντηση μαζί σας, αν και η επόμενη επίσκεψή μου δεν θα είναι σύντομα. Ο Πατήρ Ερμάν επισκέπτεται την ρωσική ενορία εκεί πιο συχνά από εμένα, και καθώς έκανα τις τελευταίες δύο επισκέψεις, η επόμενη θα είναι αναμφίβολα δική του. Δεν θα είμαι εκεί μέχρι μετά την αρχή του χρόνου.
Λυπάμαι που βρήκατε τον Ορθόδοξο Λόγο αριθ. 96 ενοχλητικό, αλλά μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι δεν υπήρχε τίποτα σε αυτό που να “υπονοεί” οποιαδήποτε αλλαγή στη στάση μας απέναντι στη Μόσχα Πατριαρχία. Η πρόσφατη “Απόφαση” της Συνόδου των Επισκόπων το λέει πολύ καλά, νομίζω, και συμφωνώ απόλυτα με αυτήν.
Νομίζω ότι ίσως ένα μέρος της αναστάτωσης προέρχεται από το γεγονός ότι η στάση της Εκκλησίας μας στο Εξωτερικό απέναντι στη Μόσχα Πατριαρχία δεν έχει ποτέ “οριστεί” με τόσες πολλές λέξεις, και κάποιοι έχουν διαβάσει στη αυστηρότητα της στάσης μας μια εκκλησιολογική δήλωση για την Πατριαρχία που απλώς δεν υπάρχει. Μεταξύ των περισσότερων ρωσικών κληρικών, άρθρα για τον Αρχιμανδρίτη Ταβρίωνα (τα οποία έχουν εμφανιστεί στην Ορθόδοξη Ρωσία τα τελευταία χρόνια), καθώς και άλλοι όπως ο π. Δημήτριος Δούτκο, ο Βόρις Ταλαντόφ, κ.λπ., δεν προκαλούν πρόβλημα, διότι, ενώ η θέση τους αναγνωρίζεται ως μια μορφή “συμβιβασμού” σε κάποιο βαθμό, η εκκλησιαστική κατάσταση στη Ρωσία αναγνωρίζεται ως μη “τελική” και επομένως δεν απαιτεί ακόμη καμία απόλυτη κρίση από μέρους μας. Επομένως, η μη κοινωνία μας με τη Μόσχα είναι αυστηρή, αλλά δεν είναι με κανέναν τρόπο συμβιβασμένη ή απειλούμενη από τη συμπάθεια και την υποστήριξή μας προς τους θαρραλέους ιερείς και λαϊκούς της Πατριαρχίας. Αυτή δεν είναι καθόλου μια “νέα” στάση στην Ρωσική Εκκλησία μας στο Εξωτερικό; πάντα έτσι ήταν, αλλά μόνο πρόσφατα έχουν εμφανιστεί δημόσιες περιπτώσεις στις οποίες έχει εκφραστεί.
Αν θέλετε μια θεολογική δήλωση για αυτό το όλο ζήτημα, νομίζω ότι το πιο κοντινό που θα βρείτε είναι στα γραπτά του Μητροπολίτη Κυρίλλου του Καζάν (Ορθόδοξος Λόγος, 1977, αριθ. 75).
Δεδομένης της μη τελικής κατάστασης της Ρωσικής Εκκλησίας, εγώ ο ίδιος δεν βρίσκω κανένα πρόβλημα να συνυπάρχω στην ίδια Εκκλησία με ανθρώπους που έχουν διαφορετικές προσεγγίσεις και ακόμη και διαφορετικές απόψεις σχετικά με αυτή την κατάσταση, αρκεί να μην προσπαθούν να επιβάλουν τις απόψεις τους σε ολόκληρη την Εκκλησία. Κάποιοι φαίνεται να θέλουν να κηρύξουν την Μόσχα Πατριαρχία ως χωρίς χάρη και όχι καλύτερη από τον Ρωμαιοκαθολικισμό; άλλοι (μεταξύ των κληρικών) επιτρέπουν στα πνευματικά τους παιδιά να λαμβάνουν κοινωνία (όταν ταξιδεύουν στη Ρωσία) από κληρικούς της Μόσχας Πατριαρχίας. Αυτά είναι και τα δύο ζητήματα ιδιωτικής γνώμης που μπορούν να συνυπάρχουν στην Εκκλησία, αρκεί να μην γίνει καμία προσπάθεια να γίνουν η επίσημη θέση της Εκκλησίας; εγώ ο ίδιος νομίζω ότι η σωστή θέση είναι κάπου μεταξύ αυτών των δύο άκρων. Αν έχετε οποιαδήποτε δυσκολία να αποδεχθείτε μια τέτοια “ευρύτητα,” νομίζω ότι η δυσκολία σας δεν είναι με κανέναν από εμάς που έχουμε εκφράσει διάφορες απόψεις, αλλά με τους επισκόπους μας που για πενήντα χρόνια δεν έχουν πάρει καμία πιο σαφή θέση.
Ζητώντας τις προσευχές σας και διαβεβαιώνοντας τις δικές μου,
Με αγάπη εν Χριστώ,
Ανάξιος Ιερομόναχος Σεραφείμ